Özgür Yazılım Ne Kadar Özgür ?

0
anonim
Unix üzerinde yıllarca çalışmış bir firmanın gözünü para hırsı köreltmiş bir biçimde Linux´a saldırdığı şu günlerde rastladığım bir makale beni bir hayli tedirgin etti. Makale özetle bugün çok yaygın kullanılan Qt, MySql gibi yazılımların ileride bir anda ücretli olabileceğini savunuyor ve bunun ilk belirtilerine ait kanıtları sunuyor. Örneğin MySql´in ticari kullanımlar için ücretli olduğunu duymak beni epey şaşırttı. Bugün bu konuda herhangi bir yaptırım uygulanmıyor (aynı MS Windows´un ilk zamanları gibi) ama yarın ne olacağını kim bilebilir ki ? Makaleyi burada bulabilirsiniz. Ayrıca yine aynı konuda yazılmış bir başka makaleyi de bu adreste okuyabilirsiniz.
Yalnız burada şunu belirtmek isterim ki lisans konularında bir uzmanlığım olmamasından dolayı yazılanların özgür yazılım dünyası için ne dereceye kadar tehdit oluşturduğundan emin değilim. Bu konu da daha tecrübeli arkadaşlar yorum yaparlarsa bizim de paranoyamız belki biraz hafifler. Ancak şu anki durum kullandığımız yazılımları seçerken 2 kat daha dikkatli ve bilinçli olmak gerektiğini gösteriyor.
gnu

Görüşler

0
Challenger
GPL lisansı ile korunan ve birçok programcı tarafından geliştirilen bir proje, projeyi başlatan kişi tarafından ücretli bir hale dönüştürülemez diye biliyorum. Çünkü, artık proje başlatanın değil, katkıda bulunan diğer geliştiricilerin de malıdır. "Ya sağolun çok harika bir yazılım oldu, şimdi ben bunu satıp da para kazanayım, siz harcadığınız zamana yanın ve para verip öyle kullnanın enayiler sizi" denmesi herhalde GPL tarafından engelleniyordur. Yani, MS Windows' ta olduğu gibi bir durum, GPL ile lisanslandırılan bir yazılımda söz konusu olacağını sanmıyorum.

QT kütüphanesi GPL ile lisanslanmamıştır. Kendine has (galiba QPL idi adı tam hatırlıyamıyorum) bir lisans ile dağıtılır ve ticari amaçla kullanılmaya kalkıldığında lisans ücreti ödenmelidir. QT kütüphanesi ile geliştirilen KDE' den, sırf QT' nin GPL olmayışı nedeniyle birçok kişi uzak durmuştu. QT kütüphanesinin açık kaynak kodlu olduğu ya da kişisel kullanım için ücretsiz oluşu onu özgür yazılım sınıfına sokmaz. Özgür Yazılım ve Açık Kaynak arasında fark vardır.

QT ücretli olursa ne olur? QT ücretli olabilir. Çünkü, zaten GPL değil. GPL olan GTK vardır o kullanılır.

MySQL' in kendi sitesinde şöyle diyor:
The MySQL database server is available for free under the GNU General Public License (GPL). Commercial licenses are available for users who prefer not to be restricted by the terms of the GPL.

Yani MySQL GPL lisansı altında dağıtılabiliyor. Ama, GPL' in kısıtlamalarını istemeyenler için ticari lisansları da mevcut.
Lisanslama adresi de şu: https://order.mysql.com/?sub=pg&pg_no=1

Özgür yazılım olup da dünyada en çok kullanılan Apache Web Server (ki bu yıllardır böyle) halen daha ücretsiz.

Ben de lisanslama konusunda uzman değilim. Ancak, GPL ile lisanslanan ve yığınla geliştiricisi olan bir yazılım sonradan ücretli olup lisans değiştiremez diye düşünüyorum.
0
tongucyumruk
Öncelikle bildiğim kadarıyla QT artık GPL fakat isterseniz kodu kapatmak için ayrı bir lisans satın alabiliyorsunuz, hatta RMS'te bu nedenle artık KDE'ye yönelik herhangi bir çekincesi kalmadığını söylemişti röpörtajında.

Özgür yazılımların kodunun sonradan kapatılması görülmemiş birşey değildir. GPL bu konuda herhangi bir kısıtlama getirmez. Bunun en bilindik örneği Firebird Database Server. Zamanında Borland (yanılmıyorsam) Interbase 6.0'ın kodlarını GPL olarak açmıştı. Ve o kodları temel alarak Firebird projesi başlatıldı. Daha sonra Borland 6.5 versiyonuyla kodu tekrar kapattı. ama Firebird hala çok güzel bir şekilde geliştirilmeye devam ediyor. GPL olarak açılan kod bir kere kamuya sunulmuştur. Evet daha sonra o yazılımın sahibi kodu kapatma kararı verebilir. Ancak o kod kapanmadan önce elinizde bulunan GPL kodlar sizindir ve sonradan kodların kapanması sizi bağlamaz.
0
roktas
Tonguç hadiseyi gayet güzel anlatmış. Ben de resmi GNU kaynaklarından bir alıntıyla endişeleri izale edeyim:

Orijinal ifade:

Can the developer of a program who distributed it under the GPL later license it to another party for exclusive use?

No, because the public already has the right to use the program under the GPL, and this right cannot be withdrawn.


Türkçesi:

GNU Genel Kamu Lisansıyla (GPL) dağıtılan bir programın geliştiricisi, o programı umuma açık olmayan bir kullanım için daha sonraları herhangi bir tarafa lisanslayabilir mi?

Hayır, çünkü umum GPL lisanslı programı kullanma hakkını zaten edinmiştir ve bu hak geri alınamaz.


Kaynak: GPL hakkında Sıkça Sorulan Sorular
http://www.gnu.org/licenses/gpl-faq.html#TOCCanDeveloperThirdParty
0
robertosmix
Herhangi bir urunun lisansi sadece birlikte geldigi surume ait. Yani ornegin ahmet 5.0 GPL lisansi ile dagitildiktan sonra ahmet 5.0 parali hale donusturulemez. Bu nedenle simdiye cikan surumlerin parali hale donmesi mumkun degildir. Ancak diyelimki mysql yeni bir surum cikardi ve lisansini degistirdi.... olabilir. Para cezbeder insani.
0
mentat
benim de konuyla yakindan ilgili bir derdim var aslen. ticari projelerde acik kodlu ama ucretli olmalarinda ne gibi bir sakinca var mysql vs'nin?

yani biraz sanki kavram kargasasi yasiyoruz. ticari, profesyonel projelerde bir kutuphanenin veya aracin kullanilabilmesi icin yazilimin saglam olmasi gerekli bence ilk basta. saglamliktan kastim da, cakilmamasinin ve istenilen isi hizli yapabilmesinin disinda, iyi bir dokumantasyonunun, surekli bakiminin (bug, vs), kullanicilara destegin saglanmasi. ve bunun yaninda da acik kaynak kodlu olmasi da herzaman icin bir avantaj dogal olarak. kodun icine dalip, istediginiz sekilde kurcalamak, duzeltmek ve gelistirmek sizin elinizde. iste acik kaynak kodu bu yuzden onemli..

ancak ticari projelerde kullanima gelince. evet bazi projeler ucretli olabilir, hatta olmali. eger ben kendi projem uzerinden para kazaniyorsam, arka tarafta kullandigim yazilimlar sayesinde kazaniyorum. ve bunun karsiligini bazilari isteyebilir, istemeyenlere de tesekkur edilir. bilmem anlatabiliyor muyum?

bu projeleri yapan insanlar uzayli degil ki? onlar da uc ogun yemek yiyorlar, ev kirasi oduyorlar vs vs. yaptiklari isten para kazanmalari icin tek yol olarak bunu goruyorum..

iki diger alternatif de var. biri acik kodlu projelerin sadece, is saatlerinden sonra, buyuk ozverilerle yapilmasi. ki bu yuzden de ortalik tamamlanamamis, cok iyi fikirlerle baslamis yarim projelerle dolu.

ikinci alternatif de, buyuk sirketlerin, enstitulerin veya kamunun destegiyle bu tur projelerin yapilmasi. bu da sahsen pek bel baglanmamasi gerektigini dusundugum bir kaynak..

kisaca merak ettigim, "ticari" projeler icin acik kodlu araclarin ucretli olmasi niye sizi rahatsiz ediyor? bana ozgur yazilimin gelismesinin en dogru yolu gibi gozukuyor cunku..
0
dfisek
Bilinçli olmak elbette önemli ancak yanlış bilgilerle bilinçlenmemek gerekiyor.

Hem MySQL hem QT Genel Kamu Lisansı'na (GPL) sahiptir. GPL, şu ana kadar piyasadaki lisanslar arasında en tutarlı ve yasal olarak en iyi korunan lisans olduğunu son sürümünün çıktığı son 12 yıl içerisinde birçok kez gösterdi.

Sözüm ona özgür birçok antin-kuntin lisans içeren yazılımlar göze batmazken MySQL ve QT batıyor. Neden?

Çünkü her iki yazılım da değişik bir 'üçüncü' yaklaşım getiriyor. Eric Raymond'ın meşhur 'The Cathedral and the Bazaar' (Kilise ve Pazar) eserinde iki yaklaşım arasında farklılıkları gösteriyor.

MySQL ve QT ise, çifte lisanslama yöntemine giderek iki kavramı bir potada eritmeyi hedefliyor. Böylece yeni bir ifadenin doğmasına neden oluyorlar : 'The Cathedral in the Bazaar'. Pazarın içine bir kilise açıyorlar ve insanlar gidip kiliseden alışveriş yapıyorlar.

'Ticari' kavramına yüklenen farklı anlamlara dikkat etmek gerekir. GPL, sizin yazılım üzerinde kaynak kodunu alıp kapalı kaynak kodlu bir yazılıma gömmeniz dışında neredeyse her işe izin verir.

Normal bir GPL yazılımında bunu isteseniz de yapamazsınız. Lisans izin vermez. MySQL ve QT'yi geliştiren firmalar diyor ki, böyle bir durumda bana gelin; ben size belirli bir ücret karşılığında böyle bir kullanıma da izin veririm.

Siz böyle 'kutsal olmayan' bir amaç için bir özgür yazılımı kullanmak istiyorsanız, bir zahmet parasını ödeyiverin. Ya da ticari destek istiyorsanız parasını ödeyin.

Ne yazık ki bazı insanlar, GPL bir yazılım üzerinden bu şekilde bizzat geliştiricilerinin para kazanmasından hoşlanmıyor. Oysa böylesi bir -model-, birçok geliştiriciyi de özgür yazılım geliştirmeye ve üzerinden para kazanmaya ve bu şekilde tüm zamanlarını ve eforlarını bu işe ayırabilmeye teşvik edecektir.
0
pulsar
+1
MySql ve bunun gibi diğer bir sürü yazılımı GPL altında kullanabilirsiniz. Ama günün birinde çıkar da birisi ya ben 10K$lık bir uygulama yazdım mysql de kullndım fakat ööle bir yazdım ki uygulamanın bir sunucusu var ve bu sunucu işlemleri uyguluyo ve veri tabanı da bu sunucunun içine gömülü. İşte MySql AG. bu gibi durumlar için kodun yönetim hakkı bendedir fakart siz kodun bu şekilde yönetim hakkını benden satın alabilirsiniz. İşte bu da bence farklı ve uygun bir modeldir.
0
Nightwalker
>>'Ticari' kavramına yüklenen farklı anlamlara dikkat etmek gerekir. GPL, sizin yazılım üzerinde kaynak kodunu alıp kapalı kaynak kodlu bir yazılıma gömmeniz dışında neredeyse her işe izin verir.

Bakalım doğru anlamışmıyım, diyelim ki :

a) Ben bir web sitesi tasarlıyorum ve bunun
için para alıyorum ve sitede mysql kullanıyorum.

b) Ben qt kullanarak bir program yazdım ve bunun
için para aldım .

Ama bunları yaparken kodu kapatmadım veya bu firmalardan ticari
destek istemedim bu durumda ücret ödemem gerekmiyor.

???
0
pulsar
Aynen öyle. Sen bu noktada eğer kaynak kodunu kapatmadı isen ve biraz da nazikçe, "Bu programın şu ve bu kısımlarını ben yazdım. Bunlar bunlar da şu ve bu kişilerden derleme ve gpl lisansı altındadır." der isen, süper güzel olur ve isatediğin gibi kendi kodunu ya da kodu yazarkenki emeğini saat ya da proje bazlı satabilirsin. bu web sitesi de olabilir, başka bir kod da. Zati web programcıları da genellikle bu şekilde iş yapar.
0
pulsar
Aynen öyle. Sen bu noktada eğer kaynak kodunu kapatmadı isen ve biraz da nazikçe, "Bu programın şu ve bu kısımlarını ben yazdım. Bunlar bunlar da şu ve bu kişilerden derleme ve gpl lisansı altındadır." der isen, süper güzel olur ve isatediğin gibi kendi kodunu ya da kodu yazarkenki emeğini saat ya da proje bazlı satabilirsin. bu web sitesi de olabilir, başka bir kod da. Zati web programcıları da genellikle bu şekilde iş yapar.
0
roktas
Evet doğru anlamışsın. Yalnız bu varsayımları biraz daha gerçekçi kurgulamak lazım. Avukat olmamakla birlikte hasbelkader anladıklarımı yazayım.

Kendisi için geliştirdiğiniz bir eserin kaynak kodu açık ise (daha legal bir ifadeyle eser GPL ise) o firma size niçin ücret ödesin? Kritik soru bu. Böyle bir durumda o firma geliştirdiğiniz eserle rekabet gücüne mi kavuşuyor? Birkaç cümle sonra söyleyeceğim hususlar göz ardı edilecek olursa cevap `hayır', zira rakip firma açık kaynak kodlu programı alarak aynı güce kavuşabilir. Bu tip sorunlar için bazı çözümler mevcut. Firma sizinle bir mukavele yapabilir. Eser mukavelede belirtilen bir tarihe kadar kapalıdır ve daha sonra GPL olarak dağıtılır. Her programın böyle bir mukavele yöntemine uygun olduğunu söyleyemem. Bulunacak örnekler daha çok *dikey pazar* örnekleri olacaktır. Misal, firma belirli bir dönem için rekabet gücünü canlı tutacak bir dizi bilgi-işlem yeteneğine sahip olmak isteyebilir. Bu amaçla bir tür derleyici veya yorumlayıcı gerekeceğini varsayarsak, bu programın mukavele (contraction) yoluyla bir programcıya *yukarıda belirttiğim şartlarla* ihale edilmesi imkanı var, öyle ki ihaleyi alan geliştirici o programda *GPL kitaplıkları* kullanabilsin (örn. GNU ADA).

Her programın mukavele yöntemi için uygun olmadığını belirtmiştim. Sunucu tarafında çalışarak `html' kodu üreten ve kurum dışındaki insanlara hizmet veren böyle bir mukavele ürünü program düşünün. Bu konular biraz netameli. Anladığım kadarıyla GPL V3 özellikle böyle durumlarda ortaya çıkacak karışıklıkları hedefliyor. Fikir edinmek için Affero lisansına bakılabilir: (http://www.affero.org/oagpl.html)

Mukavele yönteminde kullanılan ilke başka durumlar için de geçerli. Kişisel veya tüzel (bir üniversite, firma vb.) bir organizasyonda GPL eserden türetilmiş bir eseri kaynak kodunu açmaksızın kullanabilirsiniz, yeter ki eserin dağıtımına teşebbüs etmeyin. Kaynak kodun açık olması dışında dağıtımda ticari açıdan birçok esneklik mevcut. Mesela derlenmiş halde dağıttığınız program için *istediğiniz ücreti* talep edebilirsiniz. Bir şartla, birileri sizden kaynak kodu istediğinde talep edeceğiniz ücret dağıtım masrafından fazla olamaz. Böyle bir kural kimlere fayda getirebilir? 4000-5000 programı önceden derleyerek ve belirli bir mizansenle biraraya getirerek çözüm sunan RedHat gibi firmalara şüphesiz. Fakat Debian ve Gentoo gibi dağıtımlar o konuda bile dengeleyici unsurların varlığına işaret ediyor.
0
yalcink01
GNU Genel Kamu Lisansı (GPL)
GNU KISITLI GENEL KAMU LİSANSI (LGPL)

Mademki lisansın ne getirip ne götürdüğünü tartışıyoruz, lisansın aslı bu konudaki en geçerli metin olsa gerek.
0
yalcink01
Görüş belirtmek için giriş yapın...

İlgili Yazılar

Eric Raymond: GPL'e İhtiyacımız Yok

tongucyumruk

Breziya'da Fórum Internacional de Software Livre adlı etkinliğe katılan açık kaynak hareketinin kurucusu ve Open Source Initiative'in başkanı Eric S. Raymond açık kod hareketini savundu ve "GPL'e ihtiyacımız yok. GPL açık kaynak programların zayıf olduğu ve kendini koruyamayacağı düşünülerek hazırlanmıştır. GPL'i kullanarak BSD lisansının ekonomik getirilerinden yararlanamıyor, kendimize zarar veriyoruz" dedi.

Muhasebeci 0.3a Kullanıma Hazır

muhasebeci

Yaklaşık 1 yıldır gelişimi devam eden GNU/Linux için GPL lisanslı muhasebe programı muhasebeci´nin 0.3a sürümü hizmete sunulmuştur.

win-get install

sundance

Başta Debian olmak üzere birçok GNU/Linux sistem kullanıcısının gönlünü fethetmiş olan APT sistemi, sonunda Windows kullanıcılarına bile bulaştı.

Herne kadar orjinal APT ile sadece fikir bazında bir paylaşımı olsa da Win-Get birçok Özgür Yazılım ürününün Windows ortamlarına kolayca kurulmasını sağlamakta.

Tabi ki Apt gibi Süper İnek Güçleri'ne sahip olmadığını belirtmeye gerek yok ;)

TurboPower OpenSource´a yöneldi

inoxes

Yıllardır uygulama geliştiriciler için oldukça kaliteli yazılım kütüphaneleri ve araçlar geliştiren TurboPower software geliştireceği araçları olabilecek en iyi seviyeye gelebilmesi için ozgur yazılım çatısı altında yayınlacağını duyurdu.
Aynı şekilde ERP devi SAP kendi rdbms sistemi olan SapDB yi LGPL/GPL çatısı altında geliştiriyor ve hiçbir lisans ücreti istemiyor.
Bu gibi dev firmaların GPL'e yatırım yapmaları ise gelecekteki yazilim standartının habercisi gibi gözüküyor ;)

Ayrıntılı bilgiler için turbopower.com, sapdb.org

Richard Stallman´ın Başına Gelenler

anonim

Son haberlere göre GNU denildi mi akla gelen ilk isim olan Richard Stallman, konuşmak için gittiği Finlandiya'da buzda kaymış ve kolunu kötü bir şekilde kırmış. Stallman'ın buna rağmen Helsinki'de bir hastanede operasyona girmeden önce telefonla da olsa konuşmasını tamamladığı söyleniyor.