McDonald's da Linux'u Seçti

Öncelikle şunu belirteyim, değerli FM üyelerinden cayfer hocamızın cehaletle suçlanmasını doğru bulmuyor, burada kişisel saldırılardan ziyade derinlemesine ve ciddi tartışmaların yer alması gerektiğini düşündüğümü belirtmek istiyorum.

Bununla birlikte, yukarıda yazılan her görüşe katıldığım anlamına da gelmiyor bu sözlerim:

Sermaye sahibi falan gibi laflarla vaktinizi boşa harcıyorsunuz. "olsun" diye dilemekle olmuyor bu işler. İnsanlar MD'de çalışmak için sıraya giriyorsa ouyunun kurallarını MD koyar. Bu kadar basit. Sendika-örgütlenme diyerek MD'nin maliyetlerini arttıtırsanız MD gider siz de işsiz kalırsınız. İnsanlar MD'de kendi rızalarıyla çalışacak. Bunlardan bazılar fast-food denen iş kolunun inceliklerini öğrenecekler. Daha iyisini kuracaklar. Sonra bu işlerden anlayan insanlara gereksinim artacak. İşte o zaman çalışma koşullarını konuşmak gündeme gelecek.
Ben MD2nin hiçbir tarafını övmüyorum. Sadece hayatın gerçeklerini size göstermeye çalışıyorum. Gelişmiş avrupa ülkelerindeki sosyal demokrat uygulamalara bakıp "biz de aynısını isterük" demekle olmuyor bu işler. Önce eşşek gibi çalışacağız, sermaye biriktireceğiz (sadece para değil, insan gücü, deneyim, bilgi vs. vs) sonra konuşacağız.

Şimdi açıkçası yukarıdaki söylemden pek hazzetmediğimi belirteyim kendi adıma. Özellikle de ``hayatın gerçekleri´´ lafı çok tehlikeli bir laf bence. Bundan yaklaşık 1 sene önce güzide medyamızın böyle gayet oturaklı, deneyimli, büyük okullarda okumuş, saygın görünümlü insanları ``siz hayatın gerçeklerinden bihabersiniz, Irak´a asker göndermeliyiz, siz zavallı solcular, enteller, bilmemneler yüzünden ülkenin çıkarları tehlikeye giriyor, biraz gerçekçi olun, hayatın gerçeklerini görün´´ gibisinden bir şeyler diyorlardı. Yani işte hayatın gerçekleri söylemi bence biraz tehlikeli bir söylem.

Bir de şu dikkatimi çekti: İnsanlar orayı görecek, işi kapacak, sonra daha iyisini kuracak, bizim gençler de artık bir Türk markasının şefkatli kolları altında biraz daha iyi koşullarda çalışacak falan, yani böyle Amerikan rüyası gibi. Bu biraz naif bir yaklaşım olmuyor mu acaba?

Gelişmiş Avrupa ülkelerine gelelim, Finlandiya, İsveç, Hollanda, Norveç, Belçika, vs. Ne güzel ülkeler değil mi? Süper şahane refah toplumu falan. Acaba ülkelerin girişlerindeki tabelalarda ``nazar etme ne olur, çalış senin de olur´´ yazıyor mudur? Bu söylemi de bir hayli problemli bulduğumu belirtmeme izin verin lütfen. Öncelikle körü körüne çalışmayı, çalışmaya tapmayı gözü kapalı kabul edemem, ``Tembellik Hakkı´´ kitabını okumakta fayda var. Ha ama tabii ki benzer şekilde körü körüne tembelliği de savunmam, elbetteki çalışmalıyız, üretmeliyiz falan. Yaklaşık 4 sene boyunca aralarında 50şer metre ara bulunan 4 kahvehanenin bulunduğu bir mahallede yaşadım ve yüzlerce gücü kuvveti, sağlığı, kafası yerinde adamın sabahtan akşama kadar nasıl olup da o şekilde vakit geçirebildiklerine şaşırdım. Ancak buradan yola çıkarak tarihi durumları çok basite indirememek, yüzeysel yaklaşımlara kapılmamak gerekir diye düşünüyorum. Söz konusu iskandinav bölgesi ülkelerinin II. Dünya Savaşı öncesi durumları nasıldı acaba? Söz konusu İskandinav bölgesi ülkelerindeki sosyal demokrasini gelişiminde ve çalışanlara hak verilmesinde burunlarının dibindeki devasa ülkenin yani Sovyetler Birliği´nin ne gibi etkisi olmuştur? Yani eğer sadece üç dört kuşak insan çok çok çok çalıştı ve bir anda ülkeleri o kadar zenginleşti ki 90´lı ve 2000´li yıllardaki torunları refaha gömüldüler aniden ve sıkıntıdan ne yapacaklarını bilemez hale geldiler, bir kısmı intihar ederken bir kısmı da işletim sistemi yazmaya başladı falan? Bu mudur olay? Bana pek inandırıcı gelmiyor nedense.

Unutmayın! Özgürleştirdiğiniz bilgisayarlar aslında size ait değil! Aptal mouse'una kadar başkaları veriyor! Bir gün "satmıyoruz lan!" deseler iyot gibi açıktasınız!

Valla keşke öyle bir gün gelse, acaba o büyük ülkelerin, o büyük patronların hepsi, tamamı bu şekilde birleşebilir mi? Pek sanmıyorum doğrusu, onların aralarındaki sürekli gerilim, çıkar ilişkileri böyle bir durumu engeller. Dediğim gibi, keşke deseler de bir görsek, ``Sizin ülkenize uyuz olduk kardeşim, tembel, üçkağıtçı insanlarsınız, bizim McDonalds etiketimiz altında kendi patronlarınızın ayağına gidip yalvarıyor sonra da bize küfrediyorsunuz, size iyilik de yaramıyor vallahi, ne haliniz varsa görün bundan sonra söyliycez bizim Tayvan´daki, Malezya´daki fabrikanın müdürüne aha işte buraya yazıyoruz, size ne bir mouse ne bir işlemci ne tek bir RAM yongası satılmayacak, hadi bakalım!´´. :)

Örgütlenmekle kaybettiğimiz vakti çalışarak geçirseydik bugün ülkemizin durumu çok farklı olurdu. (Bkz. Tayvan)

Üçüncü uyuz olduğum nokta için de gayet güzel örnek verilmiş. Valla üzgünüm ama ben Tayvan, Singapur, Hong Kong falan olmak istemiyorum. Çin de olmak istemiyorum. Yani süper şahane para hareketi olacak, Economist beni ``vay anasını sayın okuyucular, adamlar Anadolu kaplanı çıktı, hadi buraya yatırım yapın, çok güvenli bir ülke, hiçbişi olmaz paracıklarınıza, her şey kontrol altında´´ şeklinde övecek diye abuk sabuk ve insan haklarını şeyine bile takmayacak bir yönetim kültürü istemiyorum. Ve açıkçası illa bir yerden feyz alacaksam artık yani uzakdoğudan, uzak batıdan falan değil kendi topraklarımdan, Anadolu´nun geçmişinden, kendi hiyakelerimden, tarihimden (iyisiyle kötüsüyle) feyz almak istiyorum. Bu ülkede yaşıyorum ve eğer bir şeyler yaparsam bu topraklarda, bu insanlarla yaparım dolayısı ile öncelikle burayı tanımam gerektiğini düşünüyorum. Lütfen örnek olarak insani değerlerden nasibini alamamış sabıkalı uzak doğu ülkelerini örnek göstermeyelim.

Ha bu arada MD ile ilgili son bir anı: ODTÜ´de açmışlardı birkaç sene önce sanırım. Hatta gençlerden biri gitmiş, gazeteci olduğunu falan söylemiş, süper bir röportaj yapmış. Baştaki yakışıklı amcam da şuna benzer şeyler söylemiş: ``Valla kâr amaçlı gelmedik, burada varlığımızı göstermek için geldik, üniversite ortamında olmak önemli, bizi merkezden destekliyorlar, para sıkıntımız yok yani. Amacımız ideolojik.´´ Allah allah dedim, ideolojiler ölmemiş miydi? :) Herhalde ben yanlış anlamışımdır.

Sonuç itibari ile diyorum ki modern insan örgütlü insandır. Günümüzde bireyin büyük organizasyonlara karşı hiçbir gücü yoktur genellikle. Ancak bir araya gelip organizasyonlar oluşturarak ve paylaşarak bir şeyler elde edilebilir. Eğer Linus Torvalds diğer zeki ve deneyimli bilgisayarcılarla Internet üzerinden bir araya gelmeseydi, güzel bir organizasyon ve yönetim şekli geliştirmeseydi ortaya bu kadar büyük bir güç çıkmazdı diye düşünüyorum. Başka alanlardan da örnekler bulunabilir elbette!

http://www.mcspotlight.org/case/trial/evidence.html

yukardaki adres yaklaşık yirmi yıldır McDonald's'ın eleştirilere konu olan uygulamalarına karşı kampanya yürüten bir avuç eylemcinin çabalarını aktarmaya çalıştıkları ve İngiltere'den Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne taşınan süreçte yaşadıkları yargılanmayla ilgili tüm belge ve bilgileri sundukları sitedir. Bu siteye 'kişisel site' diyorsanız onu bilemeyeceğim...

Aslında gerçekten sömürge taraftarı yaklaşımınız beni zıvanadan çıkararak yazmaktan alıkoydu ama üçüncü kişilerin Ali Kırca'yı kıskandıracak münazara yeteneğinize aldanıp md'i masum zannetme ihtimaline (e malum bende de cehalet paranoyası var... gidip araştırmayacaklarına dünden hükmeden bir ukalayım) karşı yazmayı zorunlu buldum...

MD'nin çevre felaketlerinden tek başına sorumlu olması gibi bir iddia yok bu yüzden rakamları kendi lehinize çevirmek için boşuna ter dökmeyin, MD ile ilgili itham tüm dünyada kendi markasıyla bütünleşmiş sağlıksız tüketim kültürünün bayrağı olarak gezmesinden doğan sembolik bir tepki. MD'e yapılan eleştirilerden eylemcilerin gözünde Burgerking, Kentucky Fried Chicken muaf tutulmuyor.

Deli dana adı verilen hastalığın sığırlara daha önce itlaf edilmiş olanların işe yaramayan parçalarının karıştırıldığı yemlerin yedirilmesiyle ortaya çıktığına dair şüpheler üzerine fastfood zincirlerinin hayvancılık politikası ciddi bir tartışma konusu olmuştu. Otobur hayvanların protein yüklemesi yapılmak üzere kendi hemcinslerini yemek zorunda bırakılması hem hayvancılık, hem sağlık hem de etik açıdan önemli bir sorun oluşturmuştu.

Bunun yanı sıra çok yakın bir örnek vermek gerekirse tüm avrupada tedbirli yaklaşım ilkesi nedeniyle üzerinde uyarı etiketi olmayan hiçbir genleriyle oynanmış ürün satılamazken Yeni Zelanda'da MD, Greenpeace kampanyası sonucu GDO katkılı ürün kullanmayacağını açıklamak zorunda kaldı. GDO'ların besin zincirine etkileri ve hormon tetikleyerek sebep olabileceği alerjik komplikasyonlar konusunda yeterli bilgiye henüz sahip olunamıyor bu nedenle sağlığını düşünürken ekonomisini kurtarabilecek güçte olan Avrupa ülkeleri GDO ürünleri kullanıldıysa mutlaka tüketicinin bu konuda uyarılması ve tüm ürünler içinde bu cins ürünlerin kota ile denetlenmesi yolunu tercih ediyor.

Sizin mantığınıza göre biz tabii önümüze ne konarsa yiyelim, yeterince geliştiğimizde biz de sağlığımıza sahip çıkarız. Şimdiden milletin gözünü korkutursak gelen gıdanın maliyeti yükselir biz de açlıktan ölürüz öyle mi? Hani bir benzetme yaptım da... örgütlenme ile ilgili fikirlerinizden yapılabilecek böyle bir mantık çıkarımı mevcut.

Bu arada canını dişine takıp asgari ücretle çalışan kat görevlilerinize bir sorun bakalım örgütlenmeyi akıllarının ucundan bile geçirmeden evlerine kilometrelerce uzaktaki kampüsünüze her gün gelip gidip çocukları yaşta insanların kendi maaşları kadar parayı iki günde harcıyor olmalarına sizin felsefenizle yıllarca göz yumduktan sonra ilk tasarruf tedbirleri ile kapı önüne koyulmaları sonucuna nasıl bakıyorlar... Bu ülkeyi kahvelere tıkan kendi tembelliği midir, ülkede teknolojik ve bilgi gelişimini sıfıra indiren politikalar mı?

Ama gençlerimiz çalışmayı enayilik olarak nitelendiriyor. Üniversite çağına gelmiş gençliğin yüzde doksan dokuzu sınavlarda kopya çekmeye çalışıyor. Kendilerine güvenleri o kadar eksik ki, yanlarına o sırada tesadüfen oturmuş birinin yazdıklarını aynen aktarıp birşeyler olmasını umuyor.

13.06.2004 tarihli Radikal 2'de okulunuzdan bir öğrencinin kopya sanat akımları diye bir yazısı var... Okullarda çalıntı işlere verilen olumlu tepkilerin insanları nasıl yaratıdan yoksun hale getirdiğine de değiniyor. Bu konuda kendi verebileceğim milyon tane örnek de var ama 'kişisel site' mantığıyla bunları tartışmaya kaparsınız diye emeğime acıyıp yazmıyorum (işte tembellik nasıl başlıyor...)

Ayrıca üslubunuza bir itirazım daha olacak... İki mesajın yazarlarını birbirine karıştırıp olayı politik açıdan inceleyen bir mesaja cevabınızda aile mutfağı örneği verdikten sonra kendinize delil ararcasına 'şöyle bir laf edildi ben ona cevap verdim, sonra da araştırdım bakın böyleyken böyle' diye münazaraya koşmanız bana samimi görünmüyor...

Meseleyi kendi suyuna çekmek için 'önce ülkemize bakalım... siz bunlar için ne yaptınız' konulu internetle birlikte malesef çok gelişmiş olan bir önyargı da sizin gibi deneyimli bir kullanıcıya yakışmıyor. Kimlerle yazıştığınızı nereden bilerek böyle bir itham soslu iddiaya hemen sarılıveriyorsunuz ki?

Ben şahsen amazon ormanlarından, mink balinalarına kadar bir çok önemsediğim konunun daha öncesinde Sinop'a atılmış DDT varillerinden, Diyarbakır'da içme suyu havzasını kirleten fabrikalara, İzmit'teki tehlikeli atıklardan Çanakkale'deki plankton patlamasına neden olan kanalizasyon sistemine kadar her türlü çevre sorunumuzla (bu konuda ulusal bir taraf güdülmez, çevre tüm gezegeni ilgilendirir ama siz illa ki anadolu topraklarından örnek beklersiniz diye bunları yazdım) çocuk yaşımdan beri ilgileniyorum. Sadece bu konuda hiç yol yapmadıysam 20.000 km. boyunca ülkeciğimizi gezip binlerce insana bu konuda bilgi vermeye uğraştım. Kimseyi kandırmayayım, gaza gelmeyeyim diye tüm anlattığım konuları üniversite raporlarından, bağımsız laboratuvar analizlerinden derledim. Ne oldu biliyor musunuz? Bu ülkenin çıkarlarını koruduğunu iddia eden kimi grupların saldırısına uğramaktan tutun da, ülkeye hizmetle mükellef kimi memurların kovuşturmalarına kadar bir çok engelle karşılaştım. Sizin gibileri saymıyorum bile... Hakkımda hala açılmış kimi davalarda hapis istemiyle yargılanıyorum. ama bunlarla uğraşmaya devam edeceğim. sizlerle de... hocam!

Bunlar hakikaten zor konular. Mesela, sigaranin zarari bilinen birsey, ve insanlari bundan caydirmak istersek, sigara fiyatlarini devlet artirabilir diyebiliriz (nitekim Abd'de bu yapilmistir). O zaman McDonalds'da bu 'tehlikeli' kategoriye giriyor diyebilir miyiz? MD yemekleri, unlu Fransiz diyetisyene gore, seker fazlaligindan insanlarin basina bela aciyor. Abd'deki restoranlar da fazla hizdan, mutfakta temizlik sinirlarini zorluyorlar. Bu mereti yiyen insanlar ABD'de fakir zenciler, ve bilgisiz (yemek kulturu zayif) beyaz copluk (white trash) denen tipler. Simdi bu sirket bu tur (ama cok sayida) bir tuketiciden bir gaz almis, ciktigi ulkeyi asmis, onumuze gelmis. Ne yapalim? Piyasalar karar versin diyebiliriz (let the market decide). O zaman bilinclenme de kendigilinden insallah olur diye bekleriz. Bu en basit yol olacaktir. Bilinclenmeye yardim icin yazarsiniz, cizersiniz, kitap yazarsiniz. Fakat o zaman da "piyasa" karar verecektir.

Daha fazlasi icin, kurallari bozmadan, acikcasi yapilacak bir sey aklima gelmiyor. Abd'de nihayet baslayan saglikli yemek gurultuleri donup dolasip MD'yi bir sekilde vuracak, ama bu biraz zaman aliyor. Is Abd'de cozulunca, burada da cozulecek tabii. Bizim gazete basligi kopyacilari, mesela, diyecek ki "ah, NY Times bak ne yazmis! MD yemekleri tehlikeli bulundu". :)

Kopyala / Yapistir.