Türkiye'de Site Kapatmalarının Hukuki Altyapısı

Türk internet kullanıcısı uzun yıllar Türk Telekom’un tek servis sağlayıcı olduğu zamanlarda internet hizmetini kullandılar. 2000’lerin öncesine denk gelen bu zamanlarda Türk Telekom devlet kuruluşu olduğu için hem hizmet sağlayıcı hem de düzenleyici kurum gibi davranmaktaydı. Telsiz Genel Müdürlüğü’nün o zamanki statüsü bir düzenleyici kurum olmaktan çok uzaktı. Gerek Türk Telekom’un özelleştirme süreci gerekse AB’ye uyum sürecinde ülkemizde de bağımsız bir düzenleyici kurula ihtiyaç kurulmuştur. Ülkemizde düzenleyici kurum olarak Telekomünikasyon Kurumu 27 Ocak 2000 tarih ve 4502 Sayılı Yasa ile kuruldu. Kadrosunu büyük ölçüde Telsiz Genel Müdürlüğünden alıp 15 Ağustos 2000 tarihinde faaliyetlerine başladı. Bu tarihten itibaren Türk Telekom ve diğer operatörler bu kurumun denetimine tabi olmaya başlamıştır.

Türkiyedeki tüm haberleşme faaliyetleri cumhuriyetin ilk yıllarında oluşturulan 04.02.1924 tarihli ve 406 sayılı “Telgraf ve Telefon Kanunu” kapsamında yürütülmekte ve denetlenmektedir. Bu kanun günümüzün ihtiyaçlarına cevap vermek için defalarca değiştirilmiştir. Günümüzde haberleşmenin PSTN’den giderek IP temelli Internet hizmetlerine doğru kayması ve 406 nolu kanunun bu ortamı denetlemedeki eksiklikleri nedeniyle 5651 Sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” 23.05.2007 tarih ve 26030 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak uygulamaya geçirilmiştir. (Haberleşme ile ilgili tüm kanunlara buradan ulaşılabilir).

5651 sayılı kanunun 2-b maddesine göre Kurum bünyesinde bulunan Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı tanımlanmıştır. Bu başkanlık ve mahkemeler aynı kanunun 8. maddesinde tanımlanan

a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;

1) İntihara yönlendirme (madde 84),

2) Çocukların cinsel istismarı (madde 103, birinci fıkra),

3) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma (madde 190),

4) Sağlık için tehlikeli madde temini (madde 194),

5) Müstehcenlik (madde 226),

6) Fuhuş (madde 227),

7) Kumar oynanması için yer ve imkân sağlama (madde 228), suçları.

b) 25/7/1951 tarihli ve 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanunda yer alan suçlar.

için Erişimin Engellenmesi kararı verir. Bu karar aynı maddenin

4) İçeriği birinci fıkrada belirtilen suçları oluşturan yayınların içerik veya yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması halinde veya içerik veya yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği birinci fıkranın (a) bendinin (2) ve (5) numaralı alt bentlerinde yazılı suçları oluşturan yayınlara ilişkin olarak erişimin engellenmesi kararı re’sen Başkanlık tarafından verilir. Bu karar, “erişim sağlayıcısına” bildirilerek gereğinin yerine getirilmesi istenir.

5) Erişimin engellenmesi kararının gereği, derhal ve en geç kararın bildirilmesi anından itibaren yirmidört saat içinde yerine getirilir.

Burada erişim sağlayıcısı Türkiyede bulunana tüm servis sağlayıcıları (Türk Telekom, Avea, Vodafone , Turkcell, Tellcom, Netone vs) kapsamaktadır.

Bu maddelere bakarak özetle

1. Sitelere erişimin yasaklanmasının Türk Telekomun insiyatifi olmadığı,

2. Erişimin engellenmemesi halinde (11) İdarî tedbir olarak verilen erişimin engellenmesi kararının yerine getirilmemesi halinde, Başkanlık tarafından erişim sağlayıcısına, onbin Yeni Türk Lirasından yüzbin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. İdarî para cezasının verildiği andan itibaren yirmidört saat içinde kararın yerine getirilmemesi halinde ise Başkanlığın talebi üzerine Kurum tarafından yetkilendirmenin iptaline karar verilebilir maddesi uyarınca Operatörlerin hizmet yetkisinin elinden alınmasına kadar (ki bunun parasal karşılığı milyar$ seviyesindedir) yaptırım uygulanabileceğinden dolayı hiçbir operatörün bu engellememeyi yapmayacağının göze alınamayacağı,

sonuçlarına ulaşılabilir. Bundan dolayı site engellemelerinden dolayı Türk Telekom dahil hiçbir operatörün suçlanmaması gerektiği kanaatindeyim. FazlaMesai.Net gibi IT uzmanlarının takip ettiğini düşündüğüm site yazarlarının ve okuyucuların bu bilgiler ışığında erişim engellemelerinin sebep ve sonuçlarını daha iyi değerlendireceklerini düşünüyorum. Bu tarz yanlış kanaatlere kapılıp Türk Telekomun olayın suçlusu gibi gösterilmesinin hatalıdır.

Tüm IT camiasın iyi çalışmalar

Not: Bu yazı tamamen kişisel fikirler olup hiçbir şekilde kurumu bağlamamaktadır.

YUNUS ÇADIRCI
Haberleşme Mühendisi