Bir Çocuk Dünyayı Nasıl Değiştirdi?

Babasi annesi ile konusarak bu durumu degerlendirir. Can'in robotlara olan ilgisinin gercekten guclu olduguna karar verirler. Ancak bir sorun vardir. Okulda robot yapma konusunda bir ders yoktur. Zeynep hanim ertesi gun okula giderek Okul Mudiresi Ayse hanimla goruserek cocugunun bu ilgisini paylasir. Cocuklarina robot yapmayi ogretecek ogretmen aradiklarini belirtir. Ancak Ayse hanimdan alinan cevap olumsuzdur. Babasi da ayni gun is toplantisi bitimindeki sohbet sirasinda konuyu arkadaslarina acar. Ancak bu konuda da bir sonuc alinamamistir. Bu arada Murat beyin kafasini bazi sorular kurcalamaya baslamistir.

Can'a ogretmen bulsalar bile bu ogretmen ile cocuklarinin ozel calisma yapmalarina ekonomik gucleri yetebilecek midir? Murat bey Can gibi konu ile ilgilenen yakin yaslarda 5-6 cocuk olmasi halinde aile butcesinden bu konuya bir miktar ayirabilecegini tahmin etmektedir. Can gibi robotlara ilgi duyan ve ulasim acisindan ayni yada yakin semtlerde yasayan diger cocuklari ve onlarin ailelerine nasil ulasacaklardir. Diyelim ki bu aileler bir araya geldiler ve robot yapimi konusunda deneyimli bir ogretmen nasil bulunacaktir. Dersler nerede yapilacaktir? Bu mekanda bulusma programi ve derslerin suresi ve ucretler bu ilgili grubun her birini tatmin edecek sekilde nasil planlanacaktir? Ulasim nasil saglanacaktir? Bir baska soru da ogretmenin bu konuda ne kadar yeterli olup olmadigi ile ilgilidir. Bu konuda ogretmenin guvenilirligi ve cocuklara verimli olabilecegi ile ilgili yetkili bir kurum yada velilerden alinan referanslara gereksinim olacaktir. En azindan daha once bu ogretmenden ders alan velilerin isim ve telefonlari olsa onlara sorup onlarin gorusleri ile hareket edilebilecegini dusunmektedir. Bir diger konu da malzemeler ile ilgilidir. Bulduklari ogretmen Ali bey ancak bazi elektronik aletler devreler cipler entegreler ve bazi ozel parcalar olmaksizin robot yapmayi kolayca anlatamamaktadir. Ali beyin kendine ait takim cantasi bir olcude soruna cozum olabilmektedir ama 6 veya 10 kisilik bir grup icin bu canta yeterli gelmeyebilecektir. Bu malzemelerin her ogrenci tarafindan alinmasi gerekmektedir. Daha da otesinde robot yapiminin ileri asamalarinda bir laboratuarda bulunan pahali malzemeler gerekebilecektir. Bu tur masraflar nasil karsilanacaktir? Murat bey butun bu soru ve sorunlarla kafasi karismis iken 2004 yilinin Ocak ayinda bir gun A-emeklilik tarafindan desteklenen Hayat Boyu Ogrenme projesinin gazetedeki haberine gozu takilir. Haberde bir Egitim devriminden bahsedilmekte, her insanin her yasta herhangi bir konuda ogrenme ve bireysel gelisim isteginin karsilanacagi yeni bir sistemin kuruldugundan bahsedilmektedir. Sistemin ayakta kalmasini saglayan ve bir ogrenme programi nedeniyle olusan egitim masraflarini karsilayan kaynaklar konusunda:

Programa katilanlarin kendileri yada ailelerin ekonomik katkilari Bireysel emeklilik programina katilmak kaydiyla programin ana sponsoru olan A-emeklilik tarafindan bir kisinin kendi yakini icin emeklilik programi yapisi dahilinde biriken puanlar Ana sponsor olan A-emeklilik ile anlasmali bir Kredi Karti ile yapilan alisverisler sirasinda biriken puanlar Belirli konularin ogrenilmesi ve bu konularda yeteneklerin gelismesini isteyen (ornegin robot yapma programini destekleyen Vestel veya Arcelik gibi) ozel sektor veya sivil toplum kuruluslari tarafindan sisteme dahil edilen kaynaklar Buyuk sehirlerdeki alisveris merkezlerinde yer alan Hayat Boyu Ogrenme merkezleri zinciri subelerinden birine ugrayarak bu alisveris merkezlerinde yapilan alisverisler sonucu olusan puanlar Projeye destek veren Dunya Bankasi ve Avrupa Birligi vb uluslar arasi fonlari kullanilacagi belirtilerek ilgilenenlerin;

Hayat Boyu Ogrenme web sitesinde ogrenme gereksinimlerini paylasabilecekleri ve ayni sitede ders verilen konulari arastirarak ilgi alanlarina uygun bir programin yada altyapisi yeterli ve ilgi alani uygun bir egitimcinin olup olmadigi 444 97 97 nolu telefon ile 0 800 9797979 nolu telefondaki cagri merkezinde gorevli operatorlerden yardim alarak Buyuk sehirlerdeki alisveris merkezlerinde yer alan Hayat Boyu Ogrenme merkezleri zinciri subelerinden birine ugrayarak bilgi alabilecekleri belirtilmektedir.

Bu haber Murat beyin ilgisini ceker ve hemen telefona sarilarak verilen numarayi arar. Karsisina cikan operatorle aralarinda su sekilde bir konusma gecer.

- Alo
- Merhaba ben Ogrenme danismaniniz Hulya . Size nasil yardimci olabilirim.
- Hulya hanim. Ben Murat Tokcan. Oglum Can ile ilgili olarak aramistim. Kendisi 10 yasinda ve robotlarla ilgileniyor. Kendisine robot yapmayi ogretebilecek bir ogretmen veya ozel yetistirme programi ariyorduk.
- Murat bey . Once sistemimize uye olmaniz gerekiyor. Sizinle ilgili bazi bilgiler almak istiyorum. Ayrica cocugunuzun programlarimizdan faydalanmasi icin bir taahhutname imzalamaniz gerekiyor. Kayit islemleri parasiz olup size basvuru formunu ulastirabilecegim bir adres almam gerekecek.

Gerekli kayit islemleri yapildiktan sonra Hulya Hanim soz aliyor:

- Kayit isleminiz tamamlandi. Dilerseniz simdi cocugunuzun ilgi alanina giren bir program var olup olmadigina bakalim. Size bir dakika bekletecegim. (Bu sirada Hulya Hanim veritabaninda arama yapar Binlerce ders olmasina ragmen robot yapimi konusunda su an yururlukte olan bir programa ulasilamaz.) Murat bey veritabanimizda kayitli dersler arasinda sizin aradiginiza uygun bir program bulamadik. Dilerseniz daha onceki yillarda bu tur bir ders acmis bir ogretmenimiz var mi yada yetenekleri ve ilgi alanlari arasinda robot yapimi da olan bir egitici veya muhendis olabilir mi veya robot yapimi konusunu destekleyecek bir sivil toplum kurulusu veya ozel firma bulunup bulunmadigini arastirayim. ( Arastirma sonunda bir firma bulunur ve bir de daha onceki yillarda robotlar uzerine bir ders acmis bir muhendisin oldugu sonucuna ulasilir.) Murat bey ben size yardimci olabilecek bir firma ile bir muhendis buldum. Izninizle bu kisi ve kurumlara sizin adiniza ulasmaya calisayim ve cocugunuz icin hangi sartlarda bir ogrenme programi gelistirilebilecegi konusunda size tekrar doneyim. Bu arada cocugunuz ve sizin durumunuzla ilgili bazi bilgiler almam gerekiyor.
- Sizi dinliyorum
- Cocugunuzun yasi 10 demistiniz. Dogum tarihini gun ay ve yil olarak alabilir miyim?
- 11 Kasim 1993
- Eviniz hangi semtteydi?
- Umitkoy-Ankara
- Aradiginiz ozellikte bir program bulunabilirse Ankara'nin hangi alisveris merkezlerindeki programi tercih ederdiniz.Secenekler
o Migros –Akkopru,
o Carrefour-Batikent,
o Armada-Sogutozu,
o Begendik-Kizilay
o Arcadium –Cayyolu
o Atakule-Cankaya
- Benim icin sorun degil. Program bulunabilirse herhangi birisi olmasi fark etmez
- Bu programa ayirabileceginiz aylik butce ne kadar olabilir? Bu butceyi kredi kartiyla odemenin disinda adi gecen alisveris merkezlerinde belirli bir miktar alisveris yapmak yada kredi kartlarinizda biriken puanlari kullanarak da odemenizi hafifletebilirsiniz.Ayrica bireysel emeklilik programimiza uye olmaniz halinde A-emeklilik olarak cocugunuzun ogrenme programlarinda kullanilmak ve 20 yil sonra cocugunuzun, bir is sahibi olduktan sonra, hicbir faiz yuklenmeksizin geri odemesi yada odemenin yarisini bizim musterimiz olmayi kabul etmesi durumunda emeklilik icin odeyecegi primlerden karsilanmasi kaydiyla yatirdiginiz yillik police miktarinin % 8'i oraninda bireysel gelisim kredisi yani borc desteginde bulunabiliyoruz.
- Su siralar biraz sikisigim.Ama ayda 50 milyon TL kadar butce ayirmak isterim. Bununla birlikte emeklilik programinizla ile ilgili bir tanitim brosuru veya temsilci gonderebilirseniz bilgi almak ve % 8 civarindaki borc sistemi ile yilda kac ders alinabilecegini ogrenmek isterim.
- Murat bey adresinize arkadaslarimizi yonlendirdim. Robot yapma konusunda haftada kac saatlik bir program olmasini isterdiniz
- Haftada 2 yada 3 saat yeterli olabilir diye dusunuyorum.
- Yani ayda 12 saat icin 50 milyon olabilir diyorsunuz. Bir saat icin 4 milyona ders verebilecek bir egitimci bulmak zor olabilir. Dogal olarak sizin cocugunuz gibi konuya ilgi duyan en az 8- 10 kadar cocuk daha bulmamiz gerekiyor. Bu acidan sizin icin Robot Yapma konusunda ilgi duyan diger cocuklari da davet edebilecegimiz bir otomatik ilan hazirliyorum. Bu ilan sistemimizde yer alacak , daha once benzer alanlara ilgisini belirtmis olan cocuklarin velilerine otomatik olarak ulasacak ve ilgilenenlerin sizin cocugunuzla birlikte bir grup olusturmasini kolaylastiracak. Ayrica size gonderecegim formu cocugunuzla birlikte doldurarak veya bu doldurma islemlerini internetten de yaparak cocugunuzun diger potansiyel ilgi alanlarini sistemimize kaydetmeniz mumkun olacaktir ve ilerde baska ogrenciler de bir grup kurmak istediklerinde size bu sekilde ulasabilirler.
- Anladim tesekkur ederim.Hulya hanim, baska bir konu yoksa sizden tekrar cevap bekleyecegiz.
- En kisa zamanda size donmeyi umuyorum.Iyi gunler Murat bey
Telefon konusmasindan sonra Murat bey biraz nefes alir. Aksam eve dondugunde konuyu Can ve annesi Zeynep hanimla paylasir ve beklemeye baslarlar. Bu arada Zeynep hanim e-mailini kontrol ettiginde Hayat Boyu Ogrenme sistemine giris ve Can'in ilgi alanlarinin dolduracagi bilgilerin geldigini gorur. Ilk defa girdigi sitedeki zenginlikten gercekten etkilenir. Kendisini bir bankanin web sitesinde girmis gibi hisseder. Ayrica daha once girdigi Amazon.com sitesindeki yapiya benzer icerigi zengin bir web sitesi ile karsilasir. Amazon.com sitesinde kitaplar ve haklarinda yapilan yorumlar yer alirken bu sitede dersler, ogrenme aktiviteleri, ogrenme gezileri, yaz kamplari, beceri kurslari, ozel etkinlikler ile bu aktiviteleri yuruten ogretmenler , egitim kurumlari , sivil toplum kuruluslari, ozel kuruluslar ve butun bu ogrenme icerikleri ile egitim programlari hakkinda yapilan yorumlara puanlamalara istatistiklere rastlanmaktadir. Bu arada site icinde Can'in baska ilgi alanlarina gore arama yaparak siteden nasil faydalanilabilecegini anlamaya calisirlar.

Bu sirada Balgat'ta bir baska evde ayni sisteme giren Yesimin babasi Kemal Kaya bey de Can'in Robot Yapma icin grup olusturma talebini gorur. Annesi Sibel hanim yardimiyla sistemin yapisi dahilinde sistem organizatorune ve bu arada otomatik olarak Can'in babasina konuyla ilgilendigini belirtir. Bu sekilde Kaya ailesi ile Tokcan ailesi daha dersler baslamadan once e-mail ile sonra da telefonda tanisirlar.Yesim ve Can gibi benzer ilgilere sahip cocuklarin olusmasi icin aileler biraz caba gostermeleri gerektigine karar verirler. Bu amacla Sibel hanim uye oldugu bazi derneklerde ve e-mail gruplarinda konuyu dile getirir. Zeynep Hanim da katildigi okul aile birligi calismalarinda konuyu gundeme getirir. Bu sekilde degisik yontemler kullanilarak iki aile iki hafta kadar grup sayisinin artmasini beklemek zorunda kalirlar. Iki haftanin sonunda hepsi Ankara'da yasayan 9 cocuk bulunur. Konu hakkinda yardimci olabilecek ODTU Robot Toplulugunda gorevli arastirma gorevlisi Sule hanim cocuklara yardimci olmak istedigini belirtir.Ayrica Ankara'da bir Meslek Yuksek Okulu Elektronik Bolumunde calisan deneyimli ogretmen Sinan bey de bu konuda cocuklara yardimci olabilecegini belirtmistir.

Bu iki ogretmen kendilerine ait bilgileri sisteme girerler. Sistemde bu egitimcilerle ilgili olarak:

Ozgecmisi
Mezuniyeti ve diploma(lar)inin belgeleri
Daha once calistigi kurumlar ve varsa Milli Egitimde staj yapmis ise sicil numarasi
Katildigi kisisel gelisim programlari, seminerler, konferanslar, yarismalar vs
Yazdigi kitaplar, yayinlar, basin haberleri , makaleler vb
Yasi ve toplam egitimcilik deneyimi
Son 5 yil icindeki egitimcilik deneyimi
Mesleki uzmanligi
Alan bilgisindeki derinligini gosteren sertifikalar, buluslar, yarisma sonuclari, referanslar
Alan bilgisinin guclu olmasi yaninda pedagoji konusunda deneyim eksikligi soz konusu ise tasarlanan ogrenme aktiviteleri sirasinda birlikte ortak calisilacak egitimci yada pedagoglar
Hangi yas araliginda calismalar yapilmak istendigi
Haftada kac saatlik bir calisma onerildigi
Toplam kac haftalik bir calisma onerildigi
Birim saat ucreti
En az kac kisilik bir grup arandigi
Farkli sayidaki ogrenci gruplari icin ucretler
Farkli toplam hafta sayilarina gore yapilacak anlasmalar icin degisen ucretler
Hayat Boyu Ogrenme sisteminde daha once verdigi ders ve ogrenme aktivitelerin konulara, yas gruplarina, yillara gore listesi
sistem icinde verilen ders ve ogrenci sayilarina bagli kumulatif kidem puani ve kendi alaninda yuzdelik dilimdeki yeri
Hayat Boyu Ogrenme sisteminde daha once verdigi ogrenme aktivitelerine katilan ogrencilerin sistem tarafindan kaydedilen yorumlari, puanlamalari kontakt bilgileri
Ilgilenen ogrencilerin cikmasi halinde ogrenme programi gelistirebilecegi konular

Gibi bir cok bilgilerin doldurulmasi istenir. Sistem robot yapma ile ilgilenen bu 9 cocuga hangi ogretmeni sectiklerini sorar.9 ogrencinin 6 si Sule hanimla 3 u ise Sinan beyle calismayi ister. Bu karar olustuktan sonra tercihlerini Sinan bey yonunde kullanan 3 kullaniciya sistem tercihlerini tekrar gozden gecirmelerini hatirlatir. Durumu degerlendiren bu 3 veli de Sule hanima gecerler. Sule hanimin istedigi asgari 8 kisilik grup olusmus oldugundan sistemde kayitli olan ders saati zaman tercihleri ve haftalik ders saati isteklerini gozden geciren kendi programiyla da uyusan ve ortalama bir cozum olabilen onerisi bu 9 veliye bildirir.Velilerle anlasma saglanir ve mekan olarak Akkopru Migros'ta yer alan Hayat Boyu Ogrenme Merkezi ile Cumartesi sabahlari 10-12 arasi secilir. Bu arada enteresan bir gelisme olur . Ogrencilerin ve velilerin tercihinin Sule hanimda yogunlastigini goren Sinan bey ilk bir aylik sure icin bu 9 cocuga ucretsiz ders verebilecegini bildirir. Bu teklifi degerlendiren velilerden 6 si Sinan bey ile ek ve ucretsiz calismayi Cuma 19-21 arasinda kabul ederler. Bu sekilde her iki program da Subat ayinin sonuna dogru baslamistir.Bir ayin sonunda her iki kursa da katilan 6 veli Sule hanimla devam etme karari alirlar ama bu arada Robot yapma meraklisi cocuklarin sayisi artmaya baslamistir.Nisan sonuna gelindiginde Sule hanimim grubu ikinci ayini doldururken Sinan bey ile birlikte calisan yeni bir 10 kisilik grup ortaya cikmistir.

Bu arada Sule hanim isleri gelistirmeye karar verir. Hayat Boyu Ogrenme Merkezi sisteminden tanistigi Sinan bey ile bir araya gelerek bir yaz okulu programi gelistirme konusunu gorusurler. Fikri olgunlastirdiktan sonra yaz okullari duzenlemede deneyimli ve yine sistemde kayitli bazi firmalarla goruserek isbirligi olasiliklarini degerlendirirler. Bu gorusmelerde Sinan bey ile Sule hanimin ogrenci portfoyunun olmasi ikna edici olur. Isbirligi sartlari belirlendikten sonra konu ile ilgili duyurular yapilir. Tanitim sadece web sitesi ile sinirli kalmaz zaten yillardir yaz okulu duzenleyen Bogazici Yaz Okullari bu yil bastiracagi brosurlere robot yapma kursunu da dahil eder, konuyla ilgili basinda haberler yer alir. 2004 Haziran sonuna gelindiginde konuyla ilgilenen 48 ogrenci ortaya cikmistir. Agustos ayinda Bodrumda duzenlenen robot yapma kursu sonunda oldukca etkileyici sonuclar alinir. Cocuklar bu isi cok sevmistir. Ogrendiklerini sergilemek icin yaz okulu sonunda bir festival duzenlenir. Festival basinda yanki yapar. 2004-2005 sezonuna girildiginde Sinan bey ile Sule hanimin ogrenci sayisinda buyuk bir patlama olmustur. Isler o kadar iyi gitmektedir ki Sule hanim ile Sinan bey sadece hafta sonlari calisarak kazandiklari para diger resmi islerinden kazandiklari parayi fazlasiyla gecmistir. Bu arada Sule hanim ile Sinan beye Ankara ve Istanbul'da rakipler cikmistir. 2005 yilinin ortalarina gelindiginde bir robot yapma ders pazari olusmustur.

Sule hanim rakiplerin artmasi ve pazarin sartlarinin zorlamasi ile birlikte ogrencilerini kaybetmemek ve onlari daha da memnun etmek icin ogrenme aktivitelerini daha profesyonel hale getirme konusunu dusunmeye baslar. Etkinlikleri daha profesyonel bir ortamda duzenleme konusunda bir isadami ile gorusur. Bu isadami sule hanima belirli sartlarda kullanabilecegi bir mekan verir. Sule hanimda etkinlikleri monotonluktan kurtarma amaciyla bir tiyatro ekibiyle ve bir isletme muhendisi ile anlasir. Projeye mekan saglayan isadaminin ticari tecrubesinden de faydalanarak robot yapma dersleri , bu robotlari uretip ihracat yapmaya odaklanmis bir endustri muhendisligi dersine donusur. Cocuklar bu arada takim olma ve iletisim becerilerini de gelistireceklerdir. Bu konuda Sule hanim yakindan tanidigi bir IK yonetim danismanlik sirketinden destek alir. Robot yapma dersi girisimcilik, takim kurma, iletisim, pazarlama, dis ticaret konularinin da bir tiyatro havasi icinde eglenceli bir sekilde verildigi bir sova donusur. 2005 yilinin sonunda bu is icin tasarlanmis tamamen ozel bir mekanda bir Halkla Iliskiler Firmasinin tanitimini ustlendigi, bir IK Yonetim Danismanlik firmasi, bir tiyatro ekibi, bir sponsor holdingin destekledigi ve ortak oldugu ve konuya ilgi duyan asistanlar ve deneyimli ogretmenlerle birlikte 9 kisilik bir ekiple yurutulen 250 ogrencinin 12 seans halinde katilimla ilgi gosterdigi kucuk bir okula donusmustur.

2006 yilinin sonuna gelindiginde robot yapma dersi ROBOT OKULU halinde ticari marka haline gelen proje 4 ilde subeler kurarak kendi pazarini olusturmus ve 1200 ogrencinin faydalandigi bir yapiya kavusmustur. Bu sure icinde ekip ve calismalari bir cok haberde yer almis, cesitli TV kanallarinda soylesilere katilmistir. Bu arada ogrenciler surekli kendilerini gelistirdiklerinden robot yapma alaninda cok cesitli branslar ortaya cikmis her brans kendi icinde duzeyleri gosteren kusaklara ayrilmistir. Projenin mimari Can artik 13 yasina gelmis ve uluslar arasi proje yarismalarina katilmak icin hazirliklar yapmaktadir. Bu konuda ozel bir universite Can gibi robot yapma konusunu cok iyi ilerleten 10 gence calismalarini desteklemek uzere bir laboratuar sunmus ve bu ogrenciler daha sinava girmeden onlari universiteye cekebilmek uzere ikna ve tanitim faaliyetlerine baslamistir. 2007 yilinda Japonya'da yapilan robot yarismasinda Can ve 3 arkadasindan olusan ekip gelistirdikleri robotla Dunya Ucunculugu odulu alarak ulkeye donerler. Geldiklerinde basin bu konuya buyuk ilgi gosterir. Gazetelerde Can ve arkadaslarinin basarisini goren bir Teknoloji Sirketinin patronu Can ve 3 arkadasina is teklifinde bulunur. Can ve arkadaslari henuz Liseye baslayacaktir ama daha universite diplomasi olmadan is teklifi almislardir. Can ve arkadaslarinin da icinde calisarak ortak oldugu bir inkubator sirketi ODTU teknoparki icinde kurulur.Sirketin adi ROBOTURK olmustur. Son derece iyi sartlarda maas ve ozel olanaklarin yaninda universite ve doktora konusunda da bu genclere destek vermeyi yapilan sozlesme maddeleri icine yazmistir.2009 yilinin ortalarinda Can ve arkadaslari ile birlikte calisan 25 kisilik bir muhendis ekibi olusmustur. Her ne kadar ilk donemler Can ve arkadaslari onlara destek olan muhendislerden cok sey ogrenmisler ise bir sure sonra Can ve arkadaslarinin sasirtici yaraticiliklari muhendisleri saskina cevirir. Ortaya cikarilan ilk ticari robotun testleri bitirildikten sonra ilgili pazarlama calismalari baslar. Robota ABD Isvec ve Guney Kore'den teklifler gelmeye baslamistir. Bir yandan satislar devam ederken uretim de gittikce hizlanir yeni modeller ile ilgili calismalar 2010 yilinda meyvesini vermeye baslar ve ROBOTURK firmasini uluslar arasi bir holding satin almak ister. Bu satin alma sonunda aslinda butun taraflar karli cikmistir. ROBOTURK e yatirim yapan is adami 1 e 20 kazanmis , Can ve arkadaslarinin eline yuklu para gecmis ve elde edindikleri deneyimlerle bu defa tamamen kendisinin yonettigi bir sirket kurma firsati olusmustur. Can henuz 18 yasina yeni girmistir ve 2010 yilinda ikinci sirketinde bu defa kendisi patron olarak ise baslar. Canin arkadaslarindan bazilari satin alinan ROBOTURK'te kalarak Kanada'ya tasinmayi tercih etmislerdir.

2010 yilina gelindiginde Hayat Boyu Ogrenme Merkezleri Sisteminden (HBOMS) faydalanan ogrenci sayisi Turkiye'de 8 milyona ulasmistir. Sisteme kayitli ogretmen sayisi 400 bindir. Bu grubun 100 bini toplumda belirli alanlarda becerileri ve birikimleri olan uzmanlar, mentorlar, emekliler, sanat erbabi ve is sahiplerinden olusmaktadir. Bu haliyle ulkedeki her iki ogretmenden biri sisteme dahil olmus ek is olarak onemli gelir elde etmeye baslamislardir. Ogretmenlerin disinda mesleki bilgi ve beceri sahibi uzmanlarin birikimleri egitim sektorune kazandirilmistir. Ogretmenler bu isi o kadar cok sevmislerdir ki ogretmenler arasinda son derece buyuk bir pazarda hayatta kalma savasi baslamistir. Ogretmenler pazarda olusan rekabete karsi dayanabilmek icin ittifaklar kurmakta son derece yaratici sekillerde ogrenme program modelleri gelistirmekte, sirketlesmekte hatta holdinglesmektedirler. Ogrenme aktivitelerinin buyuk kismi klasik ogrenme programlarindan cikip eglenceli festivallere, turistik gezi programlarina, yaz kamplarina, toplumsal ticari kampanyalara, TV programlarina , hatta reklamlara donusmustur. Sadece 3 adet ozel TV kanali bu pazarda is yapan binlerce irili ufakli sirketin urettigi ogrenme programlarini milyonlara ucreti karsiliginda ulastirma savasina girmislerdir. Is dunyasi HBOMS sistemi icinde yetisen gencleri daha kolay ise almakta cogu zaman diger diplomalardan daha cok sistemden edinilen deneyim ve basarilara gore yuksek ucretler ile sistemi destekledigini gostermeye baslamistir. Ailelerde bu durumun farkindadirlar

Bu haliyle Hayat Boyu Ogrenme Merkezi sistemi MEB bagli okullardan sonra egitim sektorunde ikinci buyuk yapi haline gelmistir. MEB bu olumlu gelismeleri hayretle izlemekte hatta bazi pilot bolgelerdeki okullarin isletilmesini HBOMS sistemi icinde palazlanmis bazi holdinglere ihale yoluyla vermeyi dusunmeye baslamistir. Bunun yaninda devlet ozelikle az gelismis bolgelerdeki ve yardima muhtac ailelerin HBOMS den faydalanmasi konusunda ucretini MEB butcesinden karsilanmasi karsiliginda kontenjan istemeye ve bir anlamda egitimi ozellestirmeye baslayali 3 yil olmustur. Halk HBOMS sitemi icinde gerceklesen ogrenmenin verimliligi, Bakanligi ve devleti daha cok ozgur ogrenme imkanlarinin taninmasi ve hatta okul yerine HBOMS sisteminden alinacak sertifikalarin diploma yerine gecmesi konularinda sikistirmaya baslamis geleneksel okul sisteminin tahti sallanmaya baslamistir. Dershanelerin buyuk kismi kapanmis ve cogunda calisan ogretmenler bu yeni sistem icinde yerlerini almislardir. 2004 ile 2010 yillari arasinda HBOMS ye rakip olmak isteyen ve cogu buyuk holdinglerce desteklenen 12 olusum ortaya cikmistir. Ancak bunlardan sadece 4 u ayakta kalabilmis ve toplam Pazar 13 milyon insana ulasmistir. Bu konuda devlet yetkilileri de bu sistemi desteklemekte hatta kurulacak her HBOMS benzeri ogrenme sistemi icin Lisans vermekte sirkule eden paralardan onemli vergi gelirleri elde etmektedir. Sistemden faydalanan bireylerin % 70 i 6-18 yas araliginda, geri kalan %29'u ise 18-35 yas araligina dagilmistir. HBOMS sisteminde 4800 kadar ogrenme programlari iceren bir elektronik katalog olusmustur. Bu katalogda son derce ilginc dersler yer almaktadir:Balik tutma , Kagittan ucak yapma , Cin yemegi yapma , Kazi yapma , Spikerlik , Kemence calma , Sifali bitkiler , Film cekimi , Hikaye yazma , Radyo yayinciligi , Reklamcilik , Karikatur yapma , Hayatta kalma ve komando egitimi.

Bu programlarin sonunda bu deneyimleri ve kazanimlari belgeleyen sertifikalar ile bu sertifikalarin bir araya gelmesinden olusan ve her ogrenciye gore farkli kombinezonlar olusturan ogrenme dosyalari yada portfolyolar klasik okul diplomalarinin yerine gecmeye baslamistir. 2010 yilina geldigimizde IK yoneticileri bir is gorusmesinde basvuru sahibine HBOMS sistemindeki portfolyosunu istemeye baslamislardir. HBOMS icinde bir ogrenme borsasi olusmustur. Bu borsayi A-emeklilik tarafindan kurulan A-ogrenme sirketi yonetmektedir. A-emeklilik yaptigi bu yatirimin karsiligini fazlasiyla almistir. Her 5 bireysel emeklilik yatirimcisindan 3 u A-emeklilik uyesi olup bu oranin 2040 da %80 e ulasmasi sistemin yapisi geregi garanti altina alinmistir. A-emekliligin bu basarili girisimi 2005 yilindan itibaren yabanci finans ve sigorta kuruluslarinin da ilgisini cekmeye baslamistir. Hatta 2006 yilina gelindiginde buyumeyi fark eden Singapur Guney Kore Malezya Hindistan gibi bir cok ulkenin Milli Egitim Bakanliklari A-ogrenme ile masaya oturup bu ulkelerde de benzer sistemler kurma konusunda lisans anlasmalari calismalarina baslamislardir. 2010 yili gelindiginde dunyada 20 ulkede bu sistem uygulanmaya baslamistir ve 12sinde A-ogrenmenin satin alinarak yeni kurulan LLL International in cok uluslu sirketin imzasi vardir. 2020 yilina gelindiginde HBOMS modeli geleneksel okullarin yerine gecebilecek bir yapiya dogru ilerleme sinyalleri vermeye baslamistir. Butun dunyada HBOMS modeli ile isleyen 20 ulkede toplam 285 milyon insan bu projeden faydalanmaktadir. Modelin ortaya cikmasina deneyim kazanan Turk ogretmenler ve egitimcilerin 10 bin kadari dunyanin 20 farkli ulkesinde danisman ve lider statusunde bilgi ihracati yapmaya baslamislardir.

2020 yilina gelindiginde henuz 28 yasinda olan Canin son olarak kurdugu ROBOWORLD cokuluslu sirketi Marsta yurutulen uzay programinda yer alan akilli robotlari uretmekte, uretilen robot cesitleriyle 2000 e varan bir katalogla calisarak dunyada ilk 1000 sirket arasina girmistir. Can 20 ulkede uygulanan HBOMS modellerindeki en basarili 850 gence burs vererek gelecegin dehalarini kesfedecek bir program baslatmistir. Can 2020 de Isvicre'de duzenlenen Dunyanin en basarili genc isadami odulunu Turkiye'ye kazandirmistir.

Melih Yalçıneli
Development Projects and Science Communication Expert
Ankara - Turkey