Richard M. Stallman tarafından özgür yazılımın felsefesinin en net şekilde ortaya konulduğu, güçlü argümanlarla desteklendiği Yazılımın Neden Sahibi Olmamalıdır? başlıklı makale Türkçe'ye çevrilmiştir. Zihin sarsıcı, ufuk açıcı bu makaleyi herkese tavsiye ediyor ve yorumlarınızı, eleştirilerinizi vs. burada bizimle paylaşmanızı diliyoruz.
Görüşler
0
sametc
super makale olmus ne seviyorum Fazlamesaiyi hep boyle kal FZ yyede teşekkürlerimizide eksik etmemek lazım sonsuz teşekkürler FZ>ve tabiki FM iyiki varsın
FZ tesekkur ettim daha once ama bir de burada tesekkur etmek istedim. Cok saglam bir tercume. Ellerine saglik.
Sakayla karisik 'simdi de sirada Free as in Freedom var' dedim. Ufak bir proje ekibi kurulup cevirebilsek gercekten onda da cok cevherler var. Onu okuduktan sonra 'Free Software' ile 'Open Source' un farkini daha da iyice kavradim. Tabi ayrica Stallman'in simdiki davranislarinin da daha iyi anlasilmasini sagliyor. Ben sahsen bir iki chapter'i cevirebilirim.
Oktay
Sakayla karisik 'simdi de sirada Free as in Freedom var' dedim. Ufak bir proje ekibi kurulup cevirebilsek gercekten onda da cok cevherler var. Onu okuduktan sonra 'Free Software' ile 'Open Source' un farkini daha da iyice kavradim. Tabi ayrica Stallman'in simdiki davranislarinin da daha iyi anlasilmasini sagliyor. Ben sahsen bir iki chapter'i cevirebilirim.
Oktay
Asıl teşekkür edilmesi gereken kişi doğal olarak Richard Stallman'dır ;-) Ondan sonra da beni böyle güzel bir yazıdan haberdar ettiği için oktay arkadaşımdır ;-)
Söz konusu kitabı çevirmek hakikaten güzel bir fikir ancak bir o kadar da kastırıcı bir proje. Senin 2 kocaman chapter üstlenmen gözlerimi yaşarttı. Bu konuda ciddi ciddi bir duyuru yapsak acaba kaç kişi destek çıkar somut olarak ben de merak ettim şimdi... Bir zorlasak mı acaba? Open Translation Project hesaabı. Ama yani üsluplar falan farklı olacak, tercümenin tutarlılığını etkileyebilir bu, çok iyi koordinasyon gerekir değil mi?
Evet, diğer üyeler ne diyor?
Söz konusu kitabı çevirmek hakikaten güzel bir fikir ancak bir o kadar da kastırıcı bir proje. Senin 2 kocaman chapter üstlenmen gözlerimi yaşarttı. Bu konuda ciddi ciddi bir duyuru yapsak acaba kaç kişi destek çıkar somut olarak ben de merak ettim şimdi... Bir zorlasak mı acaba? Open Translation Project hesaabı. Ama yani üsluplar falan farklı olacak, tercümenin tutarlılığını etkileyebilir bu, çok iyi koordinasyon gerekir değil mi?
Evet, diğer üyeler ne diyor?
RMS'nin istediklerinin tam olarak gerçekleşebilmesi için, mevcut ekonomik ve sosyolojik yapının - isterseniz kısaca kapitalizm deyin - baştan aşağı değişmesi gerekir. ABD savaşı kaybederde, Irak ABD'yi işgal ederse, neden olmasın?
Mevcut sistemin (tez diyelim) karşısına RMS çok idealist bir anti-tez çıkartıyor. Kaçınılmaz biçimde ikisi de birbirini törpüleyecek ve bir sentez oluşturacaklardır. Hatta bunlara birçok örnek de var çevremizde. Microsoft öyle ya da böyle, kandırıktan da deseniz kodlarını daha geniş bir kitleye açmaya zorlanıyor, aksi takdirde işletim sistemi üzerinde özelleştirmeye gereksinim duyan müşterilerini kaybedecek. Çinliler kendi ulusal işletim sistemlerini oluşturuyorlar çok güzel, ama kendi orduları için yaptıracakları eklentileri bütün dünya halkı ile paylaşmak onlara hiç cazip gelmeyecektir.
Ticari kurumlar açısından da durum farklı olmayacaktır. Firmanız için kendi özkaynaklarınızla hazırlattığınız, yüzbinlerce dolar harcadığınız uygulamanın halka açıldığını düşünün. Bir yazılım, yalnızca kodlardan oluşmaz, içinde o yazılımın maliyetinden çok daha fazla değer taşıyan, sizin sektörünüze özel iş akışlarını da içinde barındırır. Bütün bunları halka açarak, rakiplerinize yalnızca yazılım geliştirme maliyetlerinden tasarruf etme imkanını değil, şirketinizin bünyesindeki iş akışlarına sahip olma imkanını da altın tepside sunmuş olursunuz.
Kapalı kodlu yazılımları kullanıp kullanmamak bir seçimdir. Ancak bu iş böyle olmamalı, şöyle olmalı dediğinizde, çok daha ciddi bir yükümlülüğün altına girersiniz. Burada, ben yaptım oldudan çok daha fazlasını sunmanız gerekir, planladığınız hareketin nereye kadar ödün vermeden gidebileceğini, hangi noktadan sonra törpülenmeye ve şartlarla bütünleşmeye başlayacağını insanlara çok iyi anlatmanız gerekir. Aksi takdirde kafalar karışır ve siz herkes birlik olsun derken, etrafta sen şucusun, sen bucusun, o kahrolsun, bu çok yaşasın diye dolanan bir sürü tipin ortada dolanmasına vesile olursunuz.
Sevgiler
SHiBuMi
ÖzMicrosoft
Mevcut sistemin (tez diyelim) karşısına RMS çok idealist bir anti-tez çıkartıyor. Kaçınılmaz biçimde ikisi de birbirini törpüleyecek ve bir sentez oluşturacaklardır. Hatta bunlara birçok örnek de var çevremizde. Microsoft öyle ya da böyle, kandırıktan da deseniz kodlarını daha geniş bir kitleye açmaya zorlanıyor, aksi takdirde işletim sistemi üzerinde özelleştirmeye gereksinim duyan müşterilerini kaybedecek. Çinliler kendi ulusal işletim sistemlerini oluşturuyorlar çok güzel, ama kendi orduları için yaptıracakları eklentileri bütün dünya halkı ile paylaşmak onlara hiç cazip gelmeyecektir.
Ticari kurumlar açısından da durum farklı olmayacaktır. Firmanız için kendi özkaynaklarınızla hazırlattığınız, yüzbinlerce dolar harcadığınız uygulamanın halka açıldığını düşünün. Bir yazılım, yalnızca kodlardan oluşmaz, içinde o yazılımın maliyetinden çok daha fazla değer taşıyan, sizin sektörünüze özel iş akışlarını da içinde barındırır. Bütün bunları halka açarak, rakiplerinize yalnızca yazılım geliştirme maliyetlerinden tasarruf etme imkanını değil, şirketinizin bünyesindeki iş akışlarına sahip olma imkanını da altın tepside sunmuş olursunuz.
Kapalı kodlu yazılımları kullanıp kullanmamak bir seçimdir. Ancak bu iş böyle olmamalı, şöyle olmalı dediğinizde, çok daha ciddi bir yükümlülüğün altına girersiniz. Burada, ben yaptım oldudan çok daha fazlasını sunmanız gerekir, planladığınız hareketin nereye kadar ödün vermeden gidebileceğini, hangi noktadan sonra törpülenmeye ve şartlarla bütünleşmeye başlayacağını insanlara çok iyi anlatmanız gerekir. Aksi takdirde kafalar karışır ve siz herkes birlik olsun derken, etrafta sen şucusun, sen bucusun, o kahrolsun, bu çok yaşasın diye dolanan bir sürü tipin ortada dolanmasına vesile olursunuz.
Sevgiler
SHiBuMi
ÖzMicrosoft
Shibumi,
Soylediklerinin buyuk bir bolumune katiliyorum. Bence Stallman''in idealistligini ve asiri uc olmasini cok iyi tespit etmissin. Sahsen benim en saygi duydugum yanlarindan biridir bu idealistligi. Eger gercekten bir seye inaniyorsan onu sonuna kadar savunman gerekiyor. Taviz vermeye basladigin anda hedefin de bir o kadar uzaklasmaya baslarsin ki bu bazi sartlarda kabul edilebilecek bir etkilesimdir. Ornegin ''Open Source'' denen akimin temelinde de bu yatar. Stallman kadar idealist olmayan kisiler, acik kaynak kodu olayini daha genis kitlelere yaymak ve en onemlisi sirketlere sokmak icin kendilerini Free Software akimindan ayirmak zorunda kaldilar (saygisiz bir sekilde Stallman''i disinda birakarak sanki Free Software artik Open Source olmus gibi davrandilar ama o baska bir makalenin konusu). Open Source akiminin acik kaynak kodlu yazilim akimina olan faydasini goz ardi etmek mumkun degildir. Netscape ile baslayip IBM, SUN, gibi sirketlerde Linux''un desteklenmesine uzanan bir sureci baslatmistir. Fakat yine de Stallman''in ulasmaya calistigi hedef daha yuce ve bir o kadar da ulasilmasi zor bir hedeftir. Fakat herkes ulasilmasi zor diye hedef kucultuyor olsaydi insanoglu degil aya , Everest''in tepesine cikamazdi.
Bir de kisaca potansiyel yanlis anlamaya sebep olabilecek bir noktayi acikliga kavusturalim.
Çinliler kendi ulusal işletim sistemlerini oluşturuyorlar çok güzel, ama kendi orduları için yaptıracakları eklentileri bütün dünya halkı ile paylaşmak onlara hiç cazip gelmeyecektir.
demissin.
GPL lisansinin yanlis bir yorumudur bu. Lisans, yazilimi yapan kisinin/kurulusun kaynak kodunu dagitmasini ancak ve ancak yazilimin binary versiyonu dagitiliyor oldugu sartlarda zorunlu kilmaktadir. Eger bir yazilim yazdin ve onu kendi sirketinde kullaniyorsan ve binary bir sekilde herhangi birine satma veya ucretsiz verme eylemine girmiyorsan kaynak kodunu da yayinlamak zorunda degilsin. Cunku esas olan yazilimda degisiklik yapma hakkinin kullaniciya verilmesidir. Bu da sadece kaynak kodunun saglanmasi ile olur. Cin Halk Cumhuriyeti kendi ordusu icin yazdigi progmlarin kaynak kodlarini hic bir sekilde kimseye sunmak zorunda degildir. (Tabi ki binary versiyonlarini web sitelerinden yayinlamadiklari surece -ki boyle birsey de yapmazlar)
Kapalı kodlu yazılımları kullanıp kullanmamak bir seçimdir. sozune kesinlikle katiliyorum. En nihayetinde GPL de bir lisanstir. Her lisans kadar baglayicidir. Asil olan yazilimin lisansina uymaktir. Kimseye sen su su lisansi kullanmalisin. Veya bu lisansla yazilmis programlari kullanamazin demeye hakkimiz yoktur.
Saygilar.
Oktay
Soylediklerinin buyuk bir bolumune katiliyorum. Bence Stallman''in idealistligini ve asiri uc olmasini cok iyi tespit etmissin. Sahsen benim en saygi duydugum yanlarindan biridir bu idealistligi. Eger gercekten bir seye inaniyorsan onu sonuna kadar savunman gerekiyor. Taviz vermeye basladigin anda hedefin de bir o kadar uzaklasmaya baslarsin ki bu bazi sartlarda kabul edilebilecek bir etkilesimdir. Ornegin ''Open Source'' denen akimin temelinde de bu yatar. Stallman kadar idealist olmayan kisiler, acik kaynak kodu olayini daha genis kitlelere yaymak ve en onemlisi sirketlere sokmak icin kendilerini Free Software akimindan ayirmak zorunda kaldilar (saygisiz bir sekilde Stallman''i disinda birakarak sanki Free Software artik Open Source olmus gibi davrandilar ama o baska bir makalenin konusu). Open Source akiminin acik kaynak kodlu yazilim akimina olan faydasini goz ardi etmek mumkun degildir. Netscape ile baslayip IBM, SUN, gibi sirketlerde Linux''un desteklenmesine uzanan bir sureci baslatmistir. Fakat yine de Stallman''in ulasmaya calistigi hedef daha yuce ve bir o kadar da ulasilmasi zor bir hedeftir. Fakat herkes ulasilmasi zor diye hedef kucultuyor olsaydi insanoglu degil aya , Everest''in tepesine cikamazdi.
Bir de kisaca potansiyel yanlis anlamaya sebep olabilecek bir noktayi acikliga kavusturalim.
Çinliler kendi ulusal işletim sistemlerini oluşturuyorlar çok güzel, ama kendi orduları için yaptıracakları eklentileri bütün dünya halkı ile paylaşmak onlara hiç cazip gelmeyecektir.
demissin.
GPL lisansinin yanlis bir yorumudur bu. Lisans, yazilimi yapan kisinin/kurulusun kaynak kodunu dagitmasini ancak ve ancak yazilimin binary versiyonu dagitiliyor oldugu sartlarda zorunlu kilmaktadir. Eger bir yazilim yazdin ve onu kendi sirketinde kullaniyorsan ve binary bir sekilde herhangi birine satma veya ucretsiz verme eylemine girmiyorsan kaynak kodunu da yayinlamak zorunda degilsin. Cunku esas olan yazilimda degisiklik yapma hakkinin kullaniciya verilmesidir. Bu da sadece kaynak kodunun saglanmasi ile olur. Cin Halk Cumhuriyeti kendi ordusu icin yazdigi progmlarin kaynak kodlarini hic bir sekilde kimseye sunmak zorunda degildir. (Tabi ki binary versiyonlarini web sitelerinden yayinlamadiklari surece -ki boyle birsey de yapmazlar)
Kapalı kodlu yazılımları kullanıp kullanmamak bir seçimdir. sozune kesinlikle katiliyorum. En nihayetinde GPL de bir lisanstir. Her lisans kadar baglayicidir. Asil olan yazilimin lisansina uymaktir. Kimseye sen su su lisansi kullanmalisin. Veya bu lisansla yazilmis programlari kullanamazin demeye hakkimiz yoktur.
Saygilar.
Oktay
Fakat herkes ulaşılması zor diye hedef küçültüyor olsaydı insanoğlu değil Ay´a, Everest´in tepesine çıkamazdı.
Son zamanlarda okuduğum en güzel sözlerden biri ;-)
Son zamanlarda okuduğum en güzel sözlerden biri ;-)
Nietzsche'nin bir sözü vardır, idealistler ideallerini gerçekleştirmek için aşağı gördükleri pisliklerin içinde kendilerinin de yuvarlanmaları gerektiğini kabul etmek istemezler diye. Bu dünyada yalnız olmadığın için, ortaya bir hedef koyup dümdüz üzerine gitmek akıllıca bir iş değildir. İdealist olmak dünya üzerinde kapalı kodlu tek bir yazılım kalmayacak demekse eyvallah hemen şimdi hepimiz idealist oluveririz, ama peki bunu nasıl yapacağız dediğimizde gerçekçi oluruz, onu da hemen şimdi hepimiz olamayız. Pisliklere batıp çıkmamız, ideallerimizi törpüleyip yeniden şekillendirmemiz, gerektiğinde nerede geri adım atacağımızı bilmemiz gerekir ki, dümdüz gidip ilk çıkan duvara toslamak ve duvarları suçlamak yerine, engellerin altından, üstünden, sağından, solundan geçip yolumuza devam edebilelim. Bu ideallerden vazgeçmek anlamına gelmez, sabit fikirlere tutunup bunlardan taviz vermemek, yücelik alameti sayılmaz.
Söz konusu yazı felsefi bir yazı, dolayısı ile `idealist´ olması garip ya da aşağılayıcı bir şey olarak ele alınamaz. Bilakis `etik´ konusunda söyledikleri önemli, verdiği örnekler çarpıcıdır.
Tabii ki felsefi bakış açılarının pratik yansımaları `ideal´ değildir, olamaz da. Olsa olsa sürekli söz konusu ideallere varmak için harcanan ve gelişen çabalar söz konusudur.
Bence bu yazıya hakkını vermek istiyorsak bakmamız gereken mevcut durumla uyumsuzluğundan ziyade birtakım şeylere yaptığı vurgulardır. Misal ABD Anayasası ya da kanunların etik olarak değerleri, vs. gibi...
Tabii ki felsefi bakış açılarının pratik yansımaları `ideal´ değildir, olamaz da. Olsa olsa sürekli söz konusu ideallere varmak için harcanan ve gelişen çabalar söz konusudur.
Bence bu yazıya hakkını vermek istiyorsak bakmamız gereken mevcut durumla uyumsuzluğundan ziyade birtakım şeylere yaptığı vurgulardır. Misal ABD Anayasası ya da kanunların etik olarak değerleri, vs. gibi...
Shibumi dostum, üzgünüm ama kendini bu kez cidden zor bir duruma düşürmüşsün. GPL, kullanıcının özgürlüğünü garanti eder. Bu özgürlüğe yapılan değişikliklerin kişi veya kuruma özel kalması da dahildir. Bir başka değişle, kurum olarak GPL temelli bir yazılımı kendinize uygun şekle getirerek kimseye tek satır vermeden kullanmaya devam edebilirsiniz. GPL bunu büyük bir memnuniyetle kabul eder ve korur. GPL'in kısıtladığı tek özgürlük bu çalışmanızı başkalarına (kurum dışına) dağıtırken size verilen hakları diğerleri ile paylaşmanızın gerekmesidir. Önce özgür yazılımın ne olduğunu iyi öğrenelim derim. Oradaki özgür kelimesi slogan veya yanıltmaca değil, yazılım ile istediğiniz herşeyi yapabileceğinizi belirten bir sıfat.
Shibumi'nin gpl'i yada özgür yazılımı anlamadığını sanmıyorum sadece ortamlarda linux'u tabulaştıran tiplere kızmış gibime geliyor ve bu konuda oldukça haklı.
Evet durum özetle bu, esas söylemek istediklerimi de redrogue ve larweda benden daha güzel söylemişler zaten, artık bu konuda daha fazla polemik can sıkıntısından başka bir şey yaratmayacak. Anlayışın için teşekkürler.
Evet haklısın, GPL açısından yanlış bir örnek vermişim. Esasında ben şirketin uygulamayı kendi bünyesinde değil, taşeron bir firmaya yazdıracak olmasından yola çıkarak bu örneği kafamda oluşturdum ve bu kodu üçüncü kişilerle de paylaşması gerektiği yanılgısına düştüm. Düzelttiğin için teşekkür ederim. Bilmek her zaman hata yapmayı engellemiyor.
Doğduğumdan beri bir şeyi ciddi şekilde yapmak ya da öğrenmek istediğimde ihtiyacımı karşılayacak kısmını değil herşeyini öğrenmeye meyilli olmuşumdur. Hatta değil meyilli olmak tutkulu olmuşumdur. Bu gün ben bilgisayarla uğraşmaktan, problemleri çözmekten, programlamaktan anlamadığım bir şekilde haz duyan, sürekli kendini geliştirmek isteyen bir insan olarak bir işletim sisteminin, bir derleyicinin bile nasıl çalıştığına kaynak kodunu açıp bakabiliyorum. Buradan da anlıyorum ki bu duyguları hisseden sadece ben değilim, hatta dünyada benim gibiler arasında bir birlik var. İnsanlığı sahip olduğu bilgi açısından ileri götürecek olan şey böyle bir dayanışmadır.
Ancak bu konuda daha çok yeniyim ve bilmediğim, anlamadığım çok şey var. Şu anda bazı imkansızlıklar yüzünden fazla döküman okuyamıyorum, yani RTFM olayına girmeyelim. Bu hareket sadece bizim gibilerin kendini ve dünyayı geliştirmesi için ortaya çıkmış değil anladığım kadarıyla. Daha küçük fakat güçlü firmalar tarafından tekellerin gücünü kırmak için mi kullanılıyor?
Makaledeki insanın yaşamak için fazla paraya ihtiyacı yoktur, yazılımlarımızı serbest dağıtalım tarzı düşünce konuyu biraz aşıyor. Çoğu nokta, gerçekçi bir açıdan baktığımızda gerçelten desteksiz görünüyor. Çok doğru olduğuna inandığım ve çok üzüldüğüm bir şey ise yine makalede bahsedildiği gibi imkanların ve bilginin karı arttırmak pahasına kısıtlanması...
Ancak bu konuda daha çok yeniyim ve bilmediğim, anlamadığım çok şey var. Şu anda bazı imkansızlıklar yüzünden fazla döküman okuyamıyorum, yani RTFM olayına girmeyelim. Bu hareket sadece bizim gibilerin kendini ve dünyayı geliştirmesi için ortaya çıkmış değil anladığım kadarıyla. Daha küçük fakat güçlü firmalar tarafından tekellerin gücünü kırmak için mi kullanılıyor?
Makaledeki insanın yaşamak için fazla paraya ihtiyacı yoktur, yazılımlarımızı serbest dağıtalım tarzı düşünce konuyu biraz aşıyor. Çoğu nokta, gerçekçi bir açıdan baktığımızda gerçelten desteksiz görünüyor. Çok doğru olduğuna inandığım ve çok üzüldüğüm bir şey ise yine makalede bahsedildiği gibi imkanların ve bilginin karı arttırmak pahasına kısıtlanması...
Dil sinirindan dolayi GPL''i tam olarak anlama firsati olamamis arkadaslar olabilir. http://ozguryazilim.org adresinde GPL''in Deniz Akkus Kanca tarafindan yapilmis tercumesi mevcut. Ayni sayfada tercumesi bizim tarafimizdan yapilmis Acik Kaynak Kod tanimi dokumani da mevcut.
Bu lisans konularinda saglikli bir fikir edinebilmek icin cok iyi anlamak gerekiyor cunku Microsoft olsun diger sirketler olsun bu konulardaki karisikliklari sonuna kadar somuruyorlar sagolsun. Bu yuzden bu lisanslari anlamak icin Ingilizce bilmek gerekmemeli diye dusunuyoruz :)
(url''ler degisebilecegi icin direk link vermiyorum)
Oktay
Bu lisans konularinda saglikli bir fikir edinebilmek icin cok iyi anlamak gerekiyor cunku Microsoft olsun diger sirketler olsun bu konulardaki karisikliklari sonuna kadar somuruyorlar sagolsun. Bu yuzden bu lisanslari anlamak icin Ingilizce bilmek gerekmemeli diye dusunuyoruz :)
(url''ler degisebilecegi icin direk link vermiyorum)
Oktay