Pusula YAYINCILIK tarafından kitap olarak yayınlanan ve büyük ilgi gören 17.000 terimlik İngilizce-Türkçe Ansiklopedik Bilişim Sözlüğü, Eylül 2005 itibariyle artık ücretsiz bir bilgisayar programı olarak yayında. Adresi: www.bilisimsozlugu.com
Görüşler
Burada da ilginc problemler var. Kullanici sozlesmesindan alinti:
"Kullanim hakki. Pusula YAYINCILIK, size bu yazilimin istediginiz kadar kopyasini, istediginiz kadar bilgisayarda kullanma hakki verir. Bu kullanim, program içinde sözcük aranmasi, programin yüklenmesi, çalistirilmasi ve görüntülenmesini kapsar. Kullanici, yazilim üzerinde herhangi bir degisiklik yapamaz, özelliklerini degistiremez."
Bunu duz okursak, mesela dosyalarin ne olduguna bakmak (dir ile), icine bakmak (mesela notepad ile), bir programa taratmak (mesela antivirus) yasakliyor mu? Yasaklamiyorsa sozluk bilgisine kendi arayuzumuzle bakmak, dosyalari linux altinda kullanmak vs. de mumkun degi mi? Farkindaysaniz baskalarina dagitim ve ticaretten bahsetmiyoruz, kullanimdan bahsediyoruz. eBook tipi seylerde olan probleme benzer problemler yani. Bizim kanunlar ne diyor? "Fair use" (adil kullanim diyecegiz herhalde) doktrini bizim kanunlarimiza gore nerede?
"Kullanim hakki. Pusula YAYINCILIK, size bu yazilimin istediginiz kadar kopyasini, istediginiz kadar bilgisayarda kullanma hakki verir. Bu kullanim, program içinde sözcük aranmasi, programin yüklenmesi, çalistirilmasi ve görüntülenmesini kapsar. Kullanici, yazilim üzerinde herhangi bir degisiklik yapamaz, özelliklerini degistiremez."
Bunu duz okursak, mesela dosyalarin ne olduguna bakmak (dir ile), icine bakmak (mesela notepad ile), bir programa taratmak (mesela antivirus) yasakliyor mu? Yasaklamiyorsa sozluk bilgisine kendi arayuzumuzle bakmak, dosyalari linux altinda kullanmak vs. de mumkun degi mi? Farkindaysaniz baskalarina dagitim ve ticaretten bahsetmiyoruz, kullanimdan bahsediyoruz. eBook tipi seylerde olan probleme benzer problemler yani. Bizim kanunlar ne diyor? "Fair use" (adil kullanim diyecegiz herhalde) doktrini bizim kanunlarimiza gore nerede?
sanırım bir lisansı alıp kopyala yapıştır yapmışlar bir kısmınıda silmişler çünkü bu haliyle saçma bir madde bu.
stack ve heap problemini halletmişler mi acaba? closure, continuation vs. eğer demişlerse ne demişler bir bakmak lazım. Bir sürü şey daha var bakılacak... Geribesle kabul edip kısa sürede güncellerler mi programı acaba? Internet'e açık hale getirirler mi? (Bunu onlara sormak lazım tabii)
Bunu hala gidip Bulent Sankur'la konusmaya calismadim diye buraya yaziyorsun degil mi? Haklisin valla, ne diyeyim. Utandim simdi.
Closure ve continuation'i bulamadim. Ama 'scope'a kapsam, 'extent'e kaplam demis. Ikincisi bizim isimize yaramaz bence. 'Dynamic contour' filan gibi bize lazim olacakl seyler de yok.
Stack yigit, heap'e bellek yigini demis. (uzun aciklama da var). Oradaki sIkIntIyI biz goruyoruz da Bulent hoca mi atlayacak? Yani stack 'yigit'tir, heap? o da neymis? durumu yok. Yigit olmuyor bence ama kullanim oyle artik galiba.
Ya kanunla ilgili sorular bir tarafa, biraz para toplayip bu calismayi hakikaten actirsak diyorum. Miktar ne olur, hoca boyle bir para ister mi, anlasmasi nedir bilmem ama insanlar verir mi acaba? Ben bedavasindan cok istedigimiz arayuzle istedigimiz gibi ulasmak vs.'den bahsediyorum. Acik olan sozlukler de var ama gorduklerim biraz dandik. Bu iyi bir eser.
Closure ve continuation'i bulamadim. Ama 'scope'a kapsam, 'extent'e kaplam demis. Ikincisi bizim isimize yaramaz bence. 'Dynamic contour' filan gibi bize lazim olacakl seyler de yok.
Stack yigit, heap'e bellek yigini demis. (uzun aciklama da var). Oradaki sIkIntIyI biz goruyoruz da Bulent hoca mi atlayacak? Yani stack 'yigit'tir, heap? o da neymis? durumu yok. Yigit olmuyor bence ama kullanim oyle artik galiba.
Ya kanunla ilgili sorular bir tarafa, biraz para toplayip bu calismayi hakikaten actirsak diyorum. Miktar ne olur, hoca boyle bir para ister mi, anlasmasi nedir bilmem ama insanlar verir mi acaba? Ben bedavasindan cok istedigimiz arayuzle istedigimiz gibi ulasmak vs.'den bahsediyorum. Acik olan sozlukler de var ama gorduklerim biraz dandik. Bu iyi bir eser.
Acaba sözlükle ilgili haklar PUSULA'da mı yoksa yazarında mı? Benim gördüğüm, yazarlar zaten genellikle bu konularda rahat oluyorlar (bkz. Ken Thompson'ın hala yayınlamadığımız efsanevi makalesi ve bunun çevirisine izin verişi) ama sanki organizasyonlar, şirketler filan (bkz. Thompson'ın efsanevi makalesini yayınlamış ACM'den herhangi bir ses seda çıkmayışı) işi zaman zaman yokuşa sürüyorlar gibi.
iyi, güzel de linuxte ancak wine yardımı ile çalışıyor. linux versiyonuda olsa iyi olur. tabi ben çok şey istediğimi biliyorum ama isteyenin bir yüzü kara...
Bu arada TDK sozlugu bir sure icin ortadan kaybolmus. http://tdk.org.tr/sozluk.html
(Simdi birisi git bilgi edinme hakkini kullan diyecek onun icin pesinen soyleyeyim 90'larda bunlara bir iki kere yazmayi denedim, sifir netice. Simdi zaten yazi geciriyorlar kimlik bilgin tam degilse dikkate bile almayiz diye.) Boyle devlet kurumlari tarafindan uretilmis seylerin telif durumu prensip olarak ne oluyor? Tamamen acik/serbest olmasi (kurumun isminin turetilmis eserlerde kullanilmamasi sartiyla) bana makul geliyor. O sozlugu text dosyasi olarak indirebilmeliyiz, vikipedi filan gibi bir yere atabilmeliyiz yahut bir dict sunucusuna koyabilmeliyiz diye dusunuyorum. Yoksa iste boyle birgun birisi o siteden o hizmeti kaldiriyor, netten sozluk kayboluyor.
(Simdi birisi git bilgi edinme hakkini kullan diyecek onun icin pesinen soyleyeyim 90'larda bunlara bir iki kere yazmayi denedim, sifir netice. Simdi zaten yazi geciriyorlar kimlik bilgin tam degilse dikkate bile almayiz diye.) Boyle devlet kurumlari tarafindan uretilmis seylerin telif durumu prensip olarak ne oluyor? Tamamen acik/serbest olmasi (kurumun isminin turetilmis eserlerde kullanilmamasi sartiyla) bana makul geliyor. O sozlugu text dosyasi olarak indirebilmeliyiz, vikipedi filan gibi bir yere atabilmeliyiz yahut bir dict sunucusuna koyabilmeliyiz diye dusunuyorum. Yoksa iste boyle birgun birisi o siteden o hizmeti kaldiriyor, netten sozluk kayboluyor.
bilgisayar terimleri sözlüğü açılıyor.
http://tdk.org.tr/bilterim/
burada gerekli bilgilendirme yapılmış:
http://www.tdk.gov.tr/sozluk.html
Bu bilgisayar sozlugunun telif hakki durumunu biliyor musunuz? TBD sozlugune benziyor biraz[1]. TBD'ninki icin FZ biraz ugrasti bir yere varamadi diye hatirliyorum.
[1] http://eski.tbd.org.tr/ing_turk.html
[1] http://eski.tbd.org.tr/ing_turk.html
Bildiğim kadarı ile eser devlete ait hangi kurum adına çıkıyorsa, tüm hakları o kuruma ait oluyor.Aynı kitap sözlüklerde olduğu gibi çevrimiçi sözlüğünde tüm hakları TDK'ya ait olması gerekli.Ama bu farklı sözlük yapamazsınız anlamına gelmez zaten bir dolu TDK dışında yapılmış Türkçe Sözlük kitapları var.
Ama dediğiniz isteklerden bazıları makul olabilir.Örneğin text dosyası şeklinde indirilmesi gibi.Ama sanırım ticari sömürüye açık kapı bıraktığından bu tür bir içerik vermeyi düşünmüyorlar.Yoksa yazılım şeklinde çıkarmayı da düşünebilirlerdi.Yinede araştırmakta fayda var TDK daha yeni tanışıyor malesef bilişim dünyası ile o yüzden bir yön bulma sorunları olabilir.
Ama dediğiniz isteklerden bazıları makul olabilir.Örneğin text dosyası şeklinde indirilmesi gibi.Ama sanırım ticari sömürüye açık kapı bıraktığından bu tür bir içerik vermeyi düşünmüyorlar.Yoksa yazılım şeklinde çıkarmayı da düşünebilirlerdi.Yinede araştırmakta fayda var TDK daha yeni tanışıyor malesef bilişim dünyası ile o yüzden bir yön bulma sorunları olabilir.
Anladim. Yalniz bu 'ticari somurucu' lafina kusura bakmazsaniz bulasacagim. Siz hakikaten ticari munasebet icinde oldugunuz insanlar tarafindan somuruldugunuzu mu dusunuyorsunuz? Mesela bu sozluk orta mali olsa, birisi bunu telleyip pullayip satiyor olsa neyi somurmus olacak? Pusula yayincilik Bulent Sankur'u veya bizi somurdu mu o sozlugu kitap olarak basip sattigi zaman? TDK sozlugu orta mali (public domain) olsa kendisi hala ortada olur, ticari versyonunu yapilirsa onda bir arti fayda gorenler alirlar herhalde. Oyle degil mi?
Tirnagi yanlis koymusum 'ticari somurucu' degil 'ticari somuru' olacak. Kalaninda ayni seyi soyleyebilirim, ama Sefalet 'somurucu' demedi yazdiginda. Ozur dilerim.
"Ticari Sömürü" sözünü başkasının emeği üzerinden çıkar sağlayan anlamında kullandım.Yani diyelim siz bir sözlük yaptınız ve bunu bedelsiz dağıtıyorsunuz.Bende gelip sizin bedelsiz verdiğiniz bu eseri alıp görüntüsünü değiştirip paralı bir şekilde satmaya başladım.(verdiğim herhangi bir ek hizmet de yok)
Bir nevi gpl yazılım lisansı ihlali.
Bir nevi gpl yazılım lisansı ihlali.
Yani diyelim siz bir sözlük yaptınız ve bunu bedelsiz dağıtıyorsunuz.Bende gelip sizin bedelsiz verdiğiniz bu eseri alıp görüntüsünü değiştirip paralı bir şekilde satmaya başladım.(verdiğim herhangi bir ek hizmet de yok) Bir nevi gpl yazılım lisansı ihlali.
GPL lisansına sahip bir üründe bu dediğiniz yapılabilir, GPL lisansına aykırı bir durum yok bunda.
"Bir nevi" nin anlamı orda zaten.GPL lisansında konuştuğumuz konuya benzeyen yer olduğu gibi benzemeyen yer de var.
Bedelsiz vermek demek şöyle olur bazı yayınların üzerinde "parayla satılmaz" ibaresi vardır özellikle gazete ve dergi eklerinde bolca olur bunlar.Bunları siz toplayıp sonra da parayla satamazsınız.İlk dağıtan bu sürecin nasıl olması gerektiğini belirlemiştir.Benim "ticari sömürü" dediğim bu çıkarın elde edilmesine yönelik idi zaten.İlk dağıtanın ilkeyi belirlemesi gpl benzetmesinde kullandığım noktadır.Yoksa konumuz gpl lisansı ve neyi kapsayıp kapsamadığı değil.
Bedelsiz vermek demek şöyle olur bazı yayınların üzerinde "parayla satılmaz" ibaresi vardır özellikle gazete ve dergi eklerinde bolca olur bunlar.Bunları siz toplayıp sonra da parayla satamazsınız.İlk dağıtan bu sürecin nasıl olması gerektiğini belirlemiştir.Benim "ticari sömürü" dediğim bu çıkarın elde edilmesine yönelik idi zaten.İlk dağıtanın ilkeyi belirlemesi gpl benzetmesinde kullandığım noktadır.Yoksa konumuz gpl lisansı ve neyi kapsayıp kapsamadığı değil.
Anladim. Esasinda bir iki ilginc nokta var o konuda. Eger ben 'buyrun kardesim orta mali' dediysem zaten oyle seyler de olabilsin diye demisimdir. Mesela yazilimda benim asina oldugum spice lisp->CMUCL->scieneer gecisi var (BSD zaten oyle). Katki yapan insanlar Doug Crosher alip kapatti satiyor diye 'vay bizim emeklerimiz' filan demediler, 'hayirli isler, basarilar' dediler ve devam ettiler. Bu tip seyler surpriz olmuyor, zaten uretenler boyle de olabilsin diye serbest birakiyorlar. Surpriz olan bazen MS'in Kerberos'a yaptigi gibi bu isin icine bir de uyumsuzluk seytanligi katilmasinda gosterilen maharet ama o vermis olmaktan kaynaklanan bir surpriz degil.
Yukarki yazilim icin tabii. Sozluk, hikaye roman vs. icin durum biraz farkli cunku 'kapatmak' mumkun degil. Mesela Gutenberg projesinin dagittigi dosyalari alip basip ciltlediginiz zaman 'kapatmis' olmuyorsunuz. Ha belki bunlari indirmenin mumkun oldugunu bilmeyen birisi gelip cildiniz, fiziksel kitabiniz icin degil icerik icin para verir, o zaman da zaten acigini bulamayacak durumda olan bir insana bu ulasmis olur.
Isin icinde devlet kurumlari girince bir de zaten parasi verilmis seylerden bahsediyoruz. Genel bir prensip var mi diye onun icin merak ediyorum. (ABD'de var, dogrudan federal devletin urettigi icerikte telif hakki olamiyor, cunku telif hakki uretimi tesvik icin verilen imtiyaz olarak goruluyor, zaten millet tarafindan parasiyla o icerigi uretsin diye gorevlendirilmis insanlar icin 'tesvik'in soz konusu olamayacagi dusunuluyor. Benzer bir prensip TR icin var midir diye merak ediyorum.)
Yukarki yazilim icin tabii. Sozluk, hikaye roman vs. icin durum biraz farkli cunku 'kapatmak' mumkun degil. Mesela Gutenberg projesinin dagittigi dosyalari alip basip ciltlediginiz zaman 'kapatmis' olmuyorsunuz. Ha belki bunlari indirmenin mumkun oldugunu bilmeyen birisi gelip cildiniz, fiziksel kitabiniz icin degil icerik icin para verir, o zaman da zaten acigini bulamayacak durumda olan bir insana bu ulasmis olur.
Isin icinde devlet kurumlari girince bir de zaten parasi verilmis seylerden bahsediyoruz. Genel bir prensip var mi diye onun icin merak ediyorum. (ABD'de var, dogrudan federal devletin urettigi icerikte telif hakki olamiyor, cunku telif hakki uretimi tesvik icin verilen imtiyaz olarak goruluyor, zaten millet tarafindan parasiyla o icerigi uretsin diye gorevlendirilmis insanlar icin 'tesvik'in soz konusu olamayacagi dusunuluyor. Benzer bir prensip TR icin var midir diye merak ediyorum.)
Aklima takildi, iskemdeden atmis olmayayim diye yazilisini buldum bunun. '76'dan sonraki degisiklik oladuysa da bunu degistirmedi diye biliyorum ama bunu sadece fikir versin diye konmus kabul edin: http://digital-law-online.info/lpdi1.0/treatise8.html
ABD'de olan durum bizde yok bildiğim kadarıyla orada devlet yapılanması tümden piyasanın rekabet sistemini bozmayacak şekilde kurulu.Biz devletçi bir sisteme sahibiz.Yani bizim piyasanın rekabet edenleri arasında devletimizde var. :)
Doğru söylüyorsunuz yazılım ve diğer eserlerin lisans durumunda özellikle gpl vs. ile karşılaştırmak bazı ciddi çakışmalara yol açar.
Bir roman yazdığınızı düşünün sonra bir gün bir bakıyorsunuz sizin romanın sonu değiştirilmiş bir güzel yeni yazar adıyla piyasada.
Sözlük hele daha bir zor çünkü içeriğinin değişmesinin herhangi bir piyasa durumunu etkilemesinden daha derin kültürel etkileri olur.O yüzden yazılım lisans felsefesi gözüyle bakmamak gerek sadece.
Doğru söylüyorsunuz yazılım ve diğer eserlerin lisans durumunda özellikle gpl vs. ile karşılaştırmak bazı ciddi çakışmalara yol açar.
Bir roman yazdığınızı düşünün sonra bir gün bir bakıyorsunuz sizin romanın sonu değiştirilmiş bir güzel yeni yazar adıyla piyasada.
Sözlük hele daha bir zor çünkü içeriğinin değişmesinin herhangi bir piyasa durumunu etkilemesinden daha derin kültürel etkileri olur.O yüzden yazılım lisans felsefesi gözüyle bakmamak gerek sadece.
Bir roman yazdığınızı düşünün sonra bir gün bir bakıyorsunuz sizin romanın sonu değiştirilmiş bir güzel yeni yazar adıyla piyasada.
Siz bunlari biliyorsunuz tabii, ama belki diger arkadaslar dusunurler biraz diye ekliyorum. Orta mali kulturel zenginlik boyle birsey aslinda, mitoloji, masallar, efsaneler vs. Lessig ve arkadaslari bunlari uzun uzun ornekleriyle anlatirlar. Ozellikle Disney ve digerlerinin devamli ABD kongresini satin alip telif hakki surelerini uzattirmasini ayni kuruluslarin telif hakkiyle korunmayan masallar vs.yi kullanarak turettigi (sonunu degistirmeden kastiniz) filmlerin olabilme sebebi olan 'orta mali' olma hali ile karsilastiran cok dokuman var. Degistirebilmek de onemli, ve isin icine para girsin veya girmesin her zaman faydasiz degil. Yine Lessig'in yuksek mahkemede kaybettigi Eldred davasi kismen buna dayali: http://cyber.law.harvard.edu/eldredvreno/
Herneyse, bunlar ilginc seyler. 'Baskasinin sirtindan para kazanmak' filani cok asan boyutlari var. Ben malesef cok az biliyorum onun icin anlatamiyorum, ama ilgilenen arkadaslari tesvik etmek isterim. (sozum Sefalet'e degil, vesile yarattigi icin tesekkur ederim ona).
Sözlük hele daha bir zor çünkü içeriğinin değişmesinin herhangi bir piyasa durumunu etkilemesinden daha derin kültürel etkileri olur.
Bunu baska turlu dusunmek de mumkun. Telif hakki korumasi yuzunden otorite kazanip tek dagitici olmakla, dogru is yaptigi[1] icin otorite kazanmanin arasinda fark var. Orada da piyasa var elbette, ama parayla ilgili olmasi olmasi sart degil.
[1] Yahut haydi dogru demeyelim kullanicinin deger verdigi diyelim de dil gelisimi felsefecilerine pas olsun.
Degistirmek, alinti, turetmek, Disney ile ilgili bir gercek hikaye size: http://www.reason.com/0412/fe.bl.disneys.shtml
Aslında tüm bunlar "sahiplik" kavramının ve bu kavramın şekillendirdiği sistemin yarattığı popüler tabirle matriksteki bozulmalar.Bunu iyi görmek gerek çünkü kavramın yarattığı sorunlar ve kavramın kendisinin sorun teşkil etmesi ayrı şeyler.Biz konuşalım istediğimiz kadar yazılım lisansları en iyi nasıl olmalı ya da görsel eserlerin sahiplik hakları şöyle böyle olmalı diye bir şeyleri çözdüğümüz baki olsa bile bilmeliyiz ki ancak günü kurtardık.Artık çok açık görünen bir gerçek var ki üretim biçimleri çok yaygın ve çeşitlendiğinden bu "telif" konusu artarak sorun çıkarmaya ve her zaman bir şeyler ile çakışmaya müsait olacak.
Şahsi düşüncem insanoğlunun toplumsal yapısının en azından bu güne oranla çok daha "sahipsiz" bir sosyal ortama doğru evrildiği yönünde.
Dil konusu biraz karışık sözlük çıkarmak sizi o dilin otoritesi ve belirleyicisi yapmaz.Daha çok dildeki ortak payda olmuş verilerin kayda geçmesi olarak bakın.Çevre ve insan dili üretir ve neredeyse kusursuz bir "otoritesiz" varolma durumu vardır dilde.
Şahsi düşüncem insanoğlunun toplumsal yapısının en azından bu güne oranla çok daha "sahipsiz" bir sosyal ortama doğru evrildiği yönünde.
Dil konusu biraz karışık sözlük çıkarmak sizi o dilin otoritesi ve belirleyicisi yapmaz.Daha çok dildeki ortak payda olmuş verilerin kayda geçmesi olarak bakın.Çevre ve insan dili üretir ve neredeyse kusursuz bir "otoritesiz" varolma durumu vardır dilde.
<i>Biz konuşalım istediğimiz kadar yazılım lisansları en iyi nasıl olmalı ya da görsel eserlerin sahiplik hakları şöyle böyle olmalı diye bir şeyleri çözdüğümüz baki olsa bile bilmeliyiz ki ancak günü kurtardık.</i>
Zaten 'gunu kurtarmak' ve 'kisitli sure' mevzu bahis fikri mulkiyete ABD tipi kanuni yaklasimda -- normal fiziksel mulkiyet gibi degil. Kanun koyucunun ozel guc odaklariyla bir olup bunun dibini cikartmasina bakmayin, insanlar bunu seneler evvel de oyle dusunmusler. O tarihte ciddi calismaya deger bir suru fikir var aslinda, yoldan cikmasindan alinacak dersler de. Benim anladigim Avrupa tipi yaklasimda bir de ahlaki haklar daha on plana cikiyor (iste degistirme filan). Almanlar hep sikayet ederler 'public domain' lisansla dagitilan yazilimlara katki yaparken 'bizim kanunlar buna musade etmiyor' diye mesela, ama o tarafini pek bilmiyorum ben.
Tabii simdi muzirlik ediyorum. Galiba anladim ben sizin "kacinilmaz tarihsel gelisim icinde bunlar kaybolacak" tipi birsey kastettiginizi ama duz okuyup 'zaten oyle' diyeyim dedim.
Zaten 'gunu kurtarmak' ve 'kisitli sure' mevzu bahis fikri mulkiyete ABD tipi kanuni yaklasimda -- normal fiziksel mulkiyet gibi degil. Kanun koyucunun ozel guc odaklariyla bir olup bunun dibini cikartmasina bakmayin, insanlar bunu seneler evvel de oyle dusunmusler. O tarihte ciddi calismaya deger bir suru fikir var aslinda, yoldan cikmasindan alinacak dersler de. Benim anladigim Avrupa tipi yaklasimda bir de ahlaki haklar daha on plana cikiyor (iste degistirme filan). Almanlar hep sikayet ederler 'public domain' lisansla dagitilan yazilimlara katki yaparken 'bizim kanunlar buna musade etmiyor' diye mesela, ama o tarafini pek bilmiyorum ben.
Tabii simdi muzirlik ediyorum. Galiba anladim ben sizin "kacinilmaz tarihsel gelisim icinde bunlar kaybolacak" tipi birsey kastettiginizi ama duz okuyup 'zaten oyle' diyeyim dedim.
Güzel bir hizmet, bugünleri görmekte varmış.