20. Yılın Sonunda Özgür Yazılım Topluluğu: Büyük Ama Tamamlanmamış Başarı

Özgür bir işletim sisteminin, esaret sistemi anlamına gelen özel mülkiyetli (proprietary) yazılımlardan sonsuza kadar kurtulmanın yolunu açacağını umdum. Özgür olmayan yazılımların, kullanıcılarına dayattıkları yaşam şeklinin çirkinliğini bizzat tecrübe etmiştim ve bundan kurtulmaya ve diğerleri için de bir kurtulma yolu bulmaya karar verdim.

Özgür olmayan yazılımlar, birlik olmayı ve birlikte iş yapmayı engelleyen, toplum karşıtı sistemleriyle birlikte gelirler. Kaynak kodlarını görme imkanınız yoktur; kodda bulunması muhtemel kötü algoritmaları veya aptalca hataları bildiremezsiniz. Eğer yazılımdan hoşlanmadıysanız, onu değiştirme konusunda çaresizsinizdir. Hepsinden kötüsü, bu yazılımı başka biriyle paylaşmanız yasaklanmıştır. Paylaşmayı yasaklamak, toplumun can damarlarını kesmek demektir.

Bugün GNU, Linux ve diğer özgür yazılımları kullanan büyük bir kullanıcı topluluğumuz var. Yüzlerce insan, özgür yazılımların kullanımını daha da yaygınlaştırmak için çaba gösteriyor. Kendilerini, `özgür yazılımları kullanması´ için bilgisayar kullanıcılarını ikna etmeye adamış birçok insan var. Peki ama `özgür yazılım kullanmak´ ne anlama gelmektedir? Özel mülkiyetli yazılımlardan kurtulmak anlamına mı gelmektedir, yoksa sadece bu yazılımların yanlarına, bir de özgür yazılımları yüklemek anlamına mı gelmektedir? Biz insanları özgürlüğe kavuşturmayı mı hedefledik, yoksa sadece insanların, bizim işimize katkıda bulunmalarını sağlamayı mı hedefledik? Diğer bir deyişle, özgürlük için mi çalışıyoruz, yoksa bu amacı, popüler olma hevesiyle mi değiştirdik?

Aradaki farkı gözden kaçırmak çok kolay çünkü bir çok durumda, ikisi için de aynı pratiği ortaya koyarız. Özgür bir yazılımı denemesi veya GNU/Linux işletim sistemini kurması için birini ikna etmeye çalıştığımızda, iki amaç için de uygun bir pratik sergilemiş oluruz. Ama bazı durumlarda bu iki amaç, farklı şekillerde davranmamızı gerektirir.

Örneğin, özgür olmayan Tornavida video sürücüsünün, özgür olmayan Orakçı veritabanının veya özgür olmayan Kakao dili yorumlayıcısının ve kütüphanelerinin, GNU/Linux işletim sisteminde çalışan sürümleri yayınlandığında, ne demeliyiz? Sistemimizi desteklediklerinden dolayı geliştiricilerine teşekkür mü etmeliyiz; yoksa alımlı bir başbelası, esareti dayatan bir sapkınlık, çözülmesi gereken bir problem olarak gördüğümüz bazı özgür olmayan yazılımlara yaptığımız gibi bunları da reddetmeli miyiz?

Eğer hedefimiz, bazı özgür yazılımların popülerliğini arttırmaksa; eğer çabamız, insanların bazı özgür yazılımları, bazı zamanlar kullanmaları içinse, bu tip özgür olmayan yazılımların, hedefimize ulaşmamızda yardımcı olacağını düşünebilirsiniz. Varlığı, GNU/Linux´un daha popüler olmasına yardımcı olan bu sahiplenmeyi tartışmak oldukca zor. Eğer GNU veya Linux´un geniş çaplı kullanımı, topluluğumuzun ana hedefi ise, özgür olsun ya da olmasın, sistemimiz üstünde çalışan bütün uygulamaları alkışlamamız gerekir.

Ama eğer hedefimiz özgürlükse, bu herşeyi değiştirir. Kullanıcılar, özgür olmayan yazılımları kullandıkları sürece, özgür olamazlar. Siberalemin vatandaşlarını özgürleştirmek için, bu tip özgür olmayan yazılımları değiştirmeli, bunları reddetmeliyiz. Bunlar, bizim topluluğumuza ait değillerdir. Bunlar, esaretin devam etmesini sağlayan sapkınlıklardır.

Bir özgür yazılım geliştirmek için iki temel güdü vardır. Birincisi, işi yapan bir programın olmamasıdır. Ne yazık ki özgür olmayan yazılımları kullanmayı kabullenmek, bu güdüyü zayıflatmaktadır. İnsanları, özgür olmayan yazılımların yerine özgür olan dengini yazmaya sevk eden diğer güdü ise, özgür olma isteğidir. Sözünü ettiğimiz durumda, işe yarayacak tek güdü, budur. Ancak yeni ve henüz bitmemiş özgür yazılımı, özgür olmayan dengi ile teknik kıyaslama yapmadan denemekle, özgür geliştiricileri, ürünlerini mükemmel duruma getirene kadar sabırlı olmaları için cesaretlendirebiliriz.

Özgür olmayan bu yazılımlar, test yazılımları değillerdir. Bunların yerine geçecek özgür yazılımları geliştirmek, yıllar sürebilecek zor bir iştir. Bu iş için bugün genç yaşta olan, özgür yazılım çalışmalarına katılmaya hevesli, geleceğin hacker`ları olacak insanların yardımları gerekebilir. İnsanları, gelecekte bu işi bitirmek için gerekli kararlılığı ve sabrı ortaya koymaya ikna edebilmek için bugün neler yapabiliriz?

Topluluğumuzun gelecekte daha da büyüyebilmesini sağlamanın en etkili yolu, özgürlüğün değerini ve özgür olmayan yazılımların ahlaki açıdan kabul edilemez olduğunu herkesin anlamasını sağlamaktır. Uzun vadede, özgürlüğe değer veren insanlar, en iyi ve temel savunmamızdır.

Telif 2004 Richard Stallman
Bu metnin tamamının aynen kopyalanmasına ve dağıtılmasına, bu uyarının belirtilmesi koşuluyla, hiçbir hak talep edilmeden izin verilmiştir.