Wright Kardeşler ve Patentlerin Kötüye Kullanımı

İlk rastladığım gün Sweet Sweet Unemployement yazısı ile manevi kardeş bellediğim Maciej Ceglowski'nin Wright Kardeşler üzerine bir yazısına rastladım.

Havadan ağır bir araçla ilk kontrollü uçuşu gerçekleştirip, patentini alan, daha sonra da ikibuçuk yıl boyunca patenti lisanslamak ya da geliştirmek için hiçbir şey yapmayıp sadece bu alanda deneme yapanları dava edip para kazanan Wright kardeşler de, Tesla'ya yaptırdığı (ve parasını ödemediği) direkt akım jeneratörleri ile "alternatif akım hepimizi yakacak" diyen, bir file alternatif akım verip öldüren ve akabinde de elektrikli sandalyenin icadına bile vesile olan Edison'un yanında yerlerini almışlar.

Görüşler

ersin2k
yaklaşık 19 yıl önce

İyi ki ateş bu yüzyılda bulunmadı yoksa her ateş yakışımızda , her sigara içişimizde patent ödemek zorunda kalacaktık. Zavallı Archimed ve Galileo çok erken dünyaya geldiler. Yüzyılımızda yaşamış olsalardı NASA'dan bir servet değerinde lisans hakkı alırlar günlük hayatta kullandığımız pek çok şey için patent öderdik. İşin kötüsü yazılım alanında Açık Kaynak var, diğer sektörlerde bu şans ta yok.

anonim
yaklaşık 19 yıl önce

Her sigara içişinde, içtiğin sigaranın üzerine sigaranın maliyetinden daha fazla konan vergiyi ödemekten şikayetçi olmadığına göre, patent konusunda da fazla sıkıntı yaşamazdın. Sıkıntı yaşasaydın bile, bu senin için daha hayırlı olurdu, en azından içmediğin her sigara için vücuduna yaptığın kötülük azalmış olurdu :)

jai
yaklaşık 19 yıl önce

Bundan birkac yil once avustralyali bir avukatin "patent kanunlarindaki aciklar"a dikkat cekmet icin atesin (ya da tekerlekti) patentini aldigiyla ilgili haber okumustum. avukat bu tip patent alimlarina devam edecegini soyluyordu.

anonim
yaklaşık 19 yıl önce

Yanlış nedenlerden yanlış sonuçlara varıyoruz. Bir kavramın kötü niyetli kullanımı, o kavramın zararlı ve kötü olduğu sonucunu doğurmaz. İnsanoğlunun tabi olduğu hukuk kuralları gökten zembille inmez, onları insanoğlu koyar. Patent kavramına ilişkin kurallarda bir eksiklik varsa, kötü niyete açıksa, o zaman bu açığı kapatmak insanın sorumluluğundadır. Bu açık kapatılmıyor ve birileri bu açıktan faydalanıyorsa, bunun sorumlusu patent kavramı değil, bu patente dair kuralları işletenlerdir. Dinamit buluşunu örnek alalım: Dinamit, inşaat ve ulaşım alanlarında devrime yol açmıştır, patlayıcılar sayesinde insanoğlu o güne kadar ulaşımını aksatan birçok doğa engelini aşmayı başarmıştır. Aynı dinamit sayesinde savaşlarda insanların öldürülmesi, binaların havaya uçurulması kolaylaşmıştır. Soru: Dinamit iyi bir icat mıdır, kötü bir icat mıdır ?

libertarian
yaklaşık 19 yıl önce

Anladıgım kadarı ile dinamitin iyi olan yanlarıda var demek istemissiniz. ,merakımdan sorayım peki patent almanın iyi olan yanı nerededir?

SHiBuMi
yaklaşık 19 yıl önce

Aslında demek istediğim dinamitin kendi özünde iyi ya da kötü bir karakteri olmadığı, onu kullanan kişinin ya da grubun amacı doğrultusunda iyi ya da kötü olarak değerlendirilebileceğiydi. Dinamit icat edilirken insanları öldürmek düşüncesiyle icat edilmedi, demiryolu inşaası sırasında karşılaşılan engelleri ortadan kaldırabilmek için icat edildi. Böylece ulaşım kolaylaşacak, bunun sonucu olarak sağlık, eğitim gibi hizmetlerin verilmesi kolaylaşacak, ticaret ve ekonomi gelişecek, insanlar daha iyi şartlarda yaşama imkanına sahip olacaktı ki, oldular da.

Patent, araştıran, üreten, kendini geliştiren bireyi ya da kurumu korumak için insanlar tarafından üretilmiş bir kavramdır. Patent, sizin emek ve vakit harcayarak ürettiğiniz bir değeri, birbaşkasının hiçbir emek ve vakit harcamadan ve karşılığında size hiçbir bedel ödemeden kullanmasını, sahiplenmesini, kendi ürünü gibi göstermesini engeller.

Uçak bir icattır. Binlerce yıl uçak diye bir kavramdan yoksun yaşadıktan sonra, birileri çıkıp daha önce kimsenin başaramadığı uçak kavramını icat ettiğinde, aaa aslında bunu biz de düşünmüştük, bu icat tüm insanlığı etkiliyor o yüzden bunu sahiplenemezsiniz gibi hayıflanmalar yersizdir. Ve evet, dünyada daha önce başarılamamış bir fikri başarıp bir icat yaparsanız, bu icat da tüm insanlığın ihtiyaç duyduğu bir şey ise ve bunu istiyorsa, tüm insanlık size bunun karşılığını öder ve sizden bunu alır. Siz de zengin olursunuz. Konu bu kadar basittir.

Ben sundance patentlere külliyen karşı mıdır yoksa benzer şekilde mi düşünür bilemiyorum. Belki o da bu yazıyı aktarırken kötü kullanımın sonuçlarını aktarmak istedi. Ancak bu sitenin geçmişten gelen yaklaşımı, iyi ya da kötüyü kavramların özü ile ilişkilendirme yönünde, dolayısıyla bu yazı da patent kavramının kötü kullanımını eleştiren bir yazı olmaktan çıkıp, patent kavramının kötü olduğunu vurgulayan bir yazı haline dönüşüyor - bu yazıya gelen ilk yorumdan da anlaşılabileceği gibi -, benim de dile getirmek istediğim bu idi.

Sevgiler

tongucyumruk
yaklaşık 19 yıl önce

Dinamit veya patentin iyi/kötü gibi bir karaktere sahip olmadığı konusuna katılıyorum. Bu gibi araçları iyi veya kötü şekilde kullanmak insanın elindedir. Ancak bu konuyu değerlendirirken önemli bir noktayı gözardı etmemek gerekir. Siz dinamiti yol, tünel veya köprü yapmak için kullandığınızda gidip gerekli yererden izin alır ve dinamiti iyi bir amaçla kullanabilirsiniz. Aynı dinamiti kötü bir niyetle kullandığınız zaman ise karşınızda yasaları bulursunuz. Zira yasalar sizin dinamiti kötü amaçlar için kullanmanızı engeller.

Şimdi bir de patentlere bakalım. Patentler bir icat yapan kişiyi ödüllendirme amacı taşır. İcadı yapana icad ettiği şey üzerinde bir tekel hakkı sağlayarak birşeyler icat etmeyi özendirdiği gibi mucide de bir kazanç sağlayarak hayatını sürdürmesini sağlar. Buraya kadar anlatılanlarla değerlendirdiğinizde patentler sadece iyi değil, aynı zamanda bir yönden adaleti sağlayan yapılardır. Ancak bu noktada patentin dinamitten farkı ortaya çıkar.

Dinamitin ne şekillerde kullanımına izin verileceği, ne şekilde kullanılırsa iyi, ne şekilde kullanılırsa kötü sayılacağı açıkça bellidir. Bu nedenle bir kişi dinamiti kötü bir şekilde kullandığı zaman cezalandırılır. Teorik olarak aynı koruma bir "hak" olan patent için de geçerlidir. Türk hukuk sisteminin temel taşlarından biri olan Medeni Kanun'un 2. maddesi açıkça bir hakkın kötüye kullanımının kanun tarafından korunmayacağını belirtmiştir. Burada sorun patent hakkının ne zaman kötüye kullanıldığını belirleyen sınırların dinamit kadar iyi çizilmemiş olmasıdır. Özellikle oldukça bozulmuş olan Amerikan patent sisteminde birşeyin patentlenip kötüye kullanılması oldukça kolaydır. İşte patent sistemini dinamitten ayıran ve patenti tehlikeli kılan en önemli özellik budur: Patent dinamite oranla çok daha kolayca kötüye kullanılabilir ve kötüye kullanılması halinde kimse de buna engel olamaz.

anonim
yaklaşık 19 yıl önce

Kötüye kullanılması halinde kimsenin engel olamayacağı kısmı hariç tümüne katılıyorum. Patent'in kötü kullanımının tanımı, dinamite göre görece daha zor olabilir, ama bu kötü kullanım tanımlamasının yapılmasının imkansız olduğu anlamına gelmez. Biz eğer zihnimizle kötü kullanımı kavrayabiliyorsak, bunu kavramsallaştırabilir, yazıya dökebilir ve hukuk kuralları içersine sokabiliriz. Eğer zihnimizle kavrayamıyorsak yani kötü kullanımı tanımlayamıyorsak, aklımızla kavrayamadığımız bir şey için önlem almaya çalışmak zaten boş bir uğraş olacaktır.

sefalet
yaklaşık 19 yıl önce

Kavramlaştırma önemli bir olay tabi ama sadece onu yapmak yeterli olmayacaktır.İstediğiniz kadar kağıda dökün, yasalaştırın eğer "üretim yolları" devamlı değişiyor ise nafile olacaktır.Bu söylediğim daha çok telif hakları için ama patent için geçerli olmaması için de bir neden yok.

Eğer siz her bireyin evinde duran makine içine bir kaç dakikada binlerce sayfalık veriyi kopyalayacak cihazı koyuyorsanız.Bunu sağladıktan sonra bireyin o cihazı kullanmamasını ya da sınırlı bir şekilde kullanmasını söylemeye hakkınız olmaz.

Patent kavramını eğer dediğiniz gibi kavramsal boyutta alırsanız zaten soyut sınırlarının ne kadar dayanaksız olduğu ortaya çıkacaktır.Bu bakımdan kavramsallaştırma kavramın işlevsizliğinin ortaya çıkmasına hatta ortadan kaldırılması gereğine ulaştırabilir bizi.

Kurallarından ödün vermek istemeyen bir dünya burası ama çevre şartları da durmadan zorluyor kuralların, kavramların değişmesi için.Uyguluyor ya da uygulamıyor,Neden AB yazılım patentlerine karşı geldi? Ve madem ona karşı geliyorlar, öne sürdükleri gerekçeleri neden diğer patent kurallarını kapsayan alanlarda da sürdürmüyorlar.Madem yazılımın patenti olmuyor o zaman neden İpod'un oluyor.Yoksa kavramsal bir düşünce sistemine oturmak yerine tüm bunların belirlenmesi "çıkar" çerçevesinde mi oluşuyor.AB, yazılım hükümdarlığı ABD'de diye mi çifte standart uyguluyor yazılım konusunda.

Masal anlatmak ve masala kanmak yalnız çocuklara özgü bir olay değil.Bazı konularda artık bize anlatılan masalı sorgulamamız hayati önem arz ediyor.Bir olguyu kavramsallaştırmak yalnız soyut düşünmeyi değil aynı zamanda nesnel olmayı da gerektirir.O yüzden patent, telif hakkı vs. gibi kavramların günümüz toplum sistemleri içinde sürekliliği olabilicek mi yoksa sürekli sorun çıkartan, işlevini kaybetmek üzere küçük sistemler mi bunlar diye kendimize ciddi ciddi sormalıyız.

kesken
yaklaşık 19 yıl önce

bence patentin dogrudan kendisi kotudur, dinamitle karsilastirmak dogru degildir, atom bombasi daha dogru bir benzetme olacaktir, tum dunyanin ortak gorusu `atom bombasi kotu birseydir` olmasina ragmen, devletler `dis tehditlere karsi caydirici unsur olusturmasi` bahanesiyle atom bombasi teknolojisini elinde bulundurmaya devam etmektedir. yazilim dunyasindaki istatistiklere bakalim, kac patent mucidler tarafindan alinmistir, kaci buyuk sirketler tarafindan alinmistir. Devletler `biz vatandasimizi koruyoruz` bahenesiyle atom bombasi teknolojisini elinde bulundurmaya, `sirketler de biz mucidlerimizi koruyoruz` bahenesiyle patent kullanimina devam etmektedirler.

tongucyumruk
yaklaşık 19 yıl önce

Neyin patentin kötüye kullanımı olduğunu belirlerken kullanılacak olan temel kıstas kamu yararı/birey yararı ayrımıdır. Zira bu noktada kamu yararı ile birey yararı arasında bir çatışma vardır. Patent kamunun bir icadın getirdiklerinden faydalanmasını kısıtlarken mucide de aksi yönde bir fayda sağlar.

Temelde yapılması gereken bu iki fayda arasındaki adil bir dengenin bulunmasıdır. Sorun şu ki bir hukukçuyu öldürmenin en kolay yolu karşısına bu kamu/birey yararı dengesi konusunda kendsine karşıt fikirleri savunan birini oturtup açlıktan ölene kadar tartışmasını izlemektir. Eğer patent sistemi bu dengeyi sağlayabilirse kimsenin patentlere itirazı olacağını sanmıyorum.

Tabii bir de patent kavramının ortaya atıldığı zamanlardaki ekonomik/sosyal/teknlojik durumla günümüzdeki durum arasındaki önemli farklılıklar konusu var ama açıkçası o taraflara dalmak hiç içimden gelmiyor.

kesken
yaklaşık 19 yıl önce

güzel bir noktaya deginmissiniz, ancak birey/kamu yararı catismasi varsa eger ortada tartisilacak bir durum yoktur aslinda, kamu yarari her zaman ustun tutulmalidir, kisisel hak ve ozgurluklerin sinirini belirleyen zaten kamu cikaridir.

sahsen ozgur yazilim felsefesine inancimin kaynagidir bu durum; teknolojinin gidisatini, gelecegimizi sirketler ya da bireyler degil, kamu belirlemelidir.

bir de ben yineleyim dusuncemi, patentin kendisi kotudur, hem birey icin hem kamu icin! universitede elektronik derslerinden birinde hoca "akademik kariyer nasil yapilir" dersi veriyordu, adam dedi ki "siki calismaniz, cok iyi bir is yapmaniz yeterli degil, ayni zamanda calismalarinizi iyi saklamalisiniz, herseyi heryerde konusmamalisiniz!". simdi sistemin mucid uzerinde yarattigi baskiyi ve psikolojiyi nasil adlandirmali, mucid isinin yani sira bir de turlu politikalara kafa yormak durumunda birakilmiyor mu?

Görüş belirtmek için giriş yapın...

İlgili Yazılar

Fazlamesai.net'e soralım: Açık Kaynak İş Modeli

noyton
4 Ekim 2008, 1 dakika okuma süresi

Yakın zamanda Bora Güngören konuyla ilgili birçok yazı yazdı kendi blogunda, Türkiyedeki açık kaynak iş modellerinde ve şirketlerinden yola çıkarak. Ama bu tek taraflı bir görüş olduğu için Fazlamesai.net'e soralım:

Google toolbardan öte: Google Puffin

sundance
17 Ağustos 2004, 1 dakika okuma süresi

Pandia.com'da yeralan habere göre Google, kullanıcılarını daha da sadık kılmak için yaptığı Google toolbardan sonra şimdi de masaüstünde çalışacak ve hem harddiskinizi hem de Internet'i aynı anda tarayacak bir uygulama üzerinde çalışıyor.
İlginçtir, Microsoft ise Outlook ile uyumlu olarak çalışabilen Lookout programını ve şirketini satın almış :) Ve dahası bedava olarak downloada açmış. Heveslenenler için hem Outlook hem de .Net 1.1 gerektirdiğini belirtelim .

ICQ ve Network Adminlerle Başetmelerin İncelikleri - 1

sundance
13 Aralık 2001, 1 dakika okuma süresi

Gestapo bir Network Admininiz mi var ? ICQ`u port bazında ve mirabilis.com`a her türlü erişim olarak firewalldan kesti mi ? Buyrun size çözümler.

Öncelikle gidip Miranda adresinden nightly sürümü indirin. Ardından kontrol etmeniz gereken iki şey var eğer port bazında bir sınırlama varsa 4000 nolu port kapatılmış diyelim, ICQ 21 numaralı porttan da hizmet verebiliyor, sadece portu ayarlayıp kullanmaya devam edebilirsiniz...

Epiktetos Serbest Yazılımı Anlatıyor...

sundance
25 Mart 2003, 8 dakika okuma süresi

Inet-tr 2002 ve 1.Açık Kaynak Yazılım Atölyesi'ne katılanlar, kendine özgü tarzı ve (değinmediği) deştiği konuları ile Eran Sezgin'i hatırlayacaklardır.

Sunumun en can alıcı kısmı olan, Epiktetos'un Yazılı Kanyondaki ikibin yıllık yazıtı sanırım hepimizin aklına kazınmıştır (kazındığı yerden dinamitlenerek sökülmüş olsa da). İşte aynı Epiktetos, yıllar sonra yattığı yerden doğrulmuş, bakalım alemin kralı, Serbest Yazılımlar konusunda ne diyor...
Not: Çayın, demlik poşetine girmişi bile caiz değildir ;)

- Hocam nedir bu serbest, özgür, acik kaynak yazilim, Linuks, GNU, ticari yazilim dedikleri? Kafam karisti yahu ! Ben yazmisim ikibin yil önce, Yazili Kanyon dediginiz yerde granit duvara yazimi ... hala bu konulari mi konusuyorsunuz ?

Son Kullanıcı

redogre
4 Temmuz 2007, 1 dakika okuma süresi