PI filmi ile ilgili bir tartisma...

Filmdeki ana konu sayılarla kafayı yemiş dahi bir matematikçi.

Tabii bu dehasının bedelini korkunç baş ağrıları ile ödeyen dahi matematikçimiz Max Cohen sayılar teorisi ile ilgili saplantısını kendine uygulama olarak cok güncel bir konuyu, borsayı seçmiş durumda.

Ve en büyük derdi de hisse senetleri fiyatlarını yöneten genel bir kural bulmak.

Max adlı dahi matematikçi arkadaşımız macerası boyunca oldukça ilginç şahsiyetlerle karşılaşıyor: Ona saygı duyan, onu seven ancak bir sonuca ulaşabileceğine inanmadığını belirterek onu vaz gecirmeye çalışan hocası, kidemli matematik profesörü. Ögrencisi ile yaptığı tutkulu GO (Wei Chi) maçları esnasında hocasi Max'e analiz etmeyi bırakmasını ve artık "hissetmesini" söylüyor, "Her şeyi matematiksel olarak analiz edemezsin, doğa çok karmaşıktır ve GO tahtası evreni yansıtır. Hiçbir GO oyunu diğerine benzemez, tıpkı kar taneleri gibi." Ancak öğrencisi, başlangıçtaki belirsiz duruma rağmen oyun ilerledikçe olasılıkların azaldığını ve belli kurallara uyan patternler yani kalıplar bulunabilecegini iddia ediyor büyük bir tutku ve inatla.

Max'in borsaya olan bu totaliter ilgisi her ne kadar safiyane ve matematik = saf güzellik bağlamında olsa da konu ile ilgili para pul adamları Max'in başının etini yemekte gecikmiyorlar ve çalışmaları dogrultusunda elde edecegi sonuçları kendilerine iletmelerini istiyorlar. Max'i ikna etmek için de, bilgisayar hesaplamalarını hızlandıracak ve henüz hükümet tarafindan gizliliği kaldırılmamış yüksek teknoloji ürünü bir mikroişlemci veriyorlar.

Ve son olarak da filmin mistik yönlerini tamamlayacak Yahudiler. Max'in deyişi ile uzun sakallı adamlar. Ciddi olarak Kabala'daki birtakim sayılara ulasabildikleri takdirde Tanrı'ya dolayisi ile de nihai aydınlanmaya ulaşabileceklerini düşünen fanatikler.

Konuyu bu şekilde özetledikten sonra dikkatimi çeken ve tartışmak istediğim noktaları saymak istiyorum:

1 - Filmde kullanılan bilgisayar teknolojisi o kadar eski ki gözlerime inanamadim. Üzerinde RETURN yazan klavyeler, kocaman ve karakter tabanlı monitörler, bugün para verseniz dahi ancak bilgisayar müzelerinde (belki) bulabileceginiz disketler. Oysa filmin çekim tarihi 90'li yıllarin sonu! 2 - Bilgisayarlar belli bir hızda çalışırlar. Daha yavaş ya da daha hızlı değil. Bir silikon çipi, bir sürü hesap yaptırarak yakamazsınız! Oysa filmde bazı sahnelerde tam da bu oluyor. Max hayretle fark ediyor ki çok karmaşık bir hesaplama sonucunda silikon çip yani mikroişlemci erimiş ve ortaliği vıcık vıcık silikon kaplamış. Oysa mikroişlemciler belirlediğiniz frekansta calışırlar üstelik bir sürü değişik şekilde soğutulurlar. Tekrarlıyorum: Yüksek karmaşıklıkta sayı işleyen bir program yazarak işlemcinizi vıcık vıcık bir silikon yığınına çeviremezsiniz.

3 - Bir silikon çip "bilinç"e sahip olamaz. Yani yapay zeka anlamında tartışmalar hala olanca harareti ile sürmektedir ama allah aşkına biz burada bir silikon çipten bahsediyoruz. İngiliz matematikçi Sir Roger Penrose'un "The Shadows of The Mind" (Aklın Gölgeleri) adlı olaganüstü kitabına şöyle bir göz atan biri bile bir silikon çipin bilinlenmesi (!) argümanının saçmalığını kavrayacaktır.

4 - "Sayılarin kendileri tek başlarina önemli değildir." Bu konuda Max'e canı gönülden katılıyorum. "Önemli olan sayılarin arasındaki ilişkilerdir." Son cümlenin hedefi birtakim saf ve kutsal sayılarin peşinde olan Yahudi din adamları. Bu cümleler bir bakima "gerçek" matematiğin manifestosu olarak kabul edilebilir.

5 - Filmin sonu. Bazı etkileyici özel efektleri saymazsak finali beğenmediğimi daha dogrusu öne sürdüğü görüşlere katılmadığımı söyleyebilirim. Tipki şuna benziyordu: Aman Tanrım, sen o kadar büyüksün ki ben seni analiz etmekten vaz geçiyorum. Bir nevi "hikmetinden sual olunmaz yarabbi" mantalitesi. Bu konuda daha fazla yorum yapmayacagim, ama özellikle filmin sonuna dikkat edin diyorum. MESAJ adli filmde de (Carl Sagan'ın ayni adlı romanından uyarlanmiş daha dogrusu bozulmuş bir senaryosu vardı) benzer bir durum söz konusu idi.

6 - Son olarak filmdeki GO sahnelerinden bahsetmek istiyorum. Oldukca etkileyici sahneler, hele Max'in hocası matematik profesörü tarafından GO taşları kullanılarak oluşturulmus bir şekil var ki insanın heyecanlanmaması mümkün değil. Bu şekil normal bir GO oyunundan alinmiş kurallara uygun bir şekil değil ancak öylesine sanatsal ve bütüncül bir manzara ki... Bu arada hocanın GO oyunu ile ilgili dediklerine de katılıyorum, "düşünmeyi ve analiz etmeyi bırak, hisset, sezgilerini kullan." (Yalnız GO anlamında katılıyorum, dikkat :-) Her ne kadar bu tavrı benimsesem de GO'ya analitik yaklaşimlari, GO programlarını ve bilgisayarda GO yazılımları gelistiren tüm bilgisayar yazılımcıların çabalarını da canı gönülden destekliyorum. Onlar bizim bu dünyayı anlamamıza katkıda bulunan isimsiz kahramanlar.

Saygılar.