CC @ Türkiye

Bir çoğumuzun bildiği üzere Creative Commons 2001 yılında Center for the Public Domain kuruluşunun desteğiyle başlayan ve aralarında fikri mülkiyet konusunda uzman James Boyle, Michael Carroll, Molly Shaffer Van Houweling, ve Lawrence Lessig, MIT’de 'computer science' profesörü Hal Abelson, hukuk kökenli begesel filmci ve siber hukuk uzmanı Eric Saltzman, gibi sanatçı ve entellektüellerin bulunduğu bir grup tarafından telif hakları alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş bir düşünce hareketidir.

Creative Commons bu amaca ulaşmak için sanatçılara ve genel olarak tüm telif hakkı sahiplerine, yasanın kendilerine tanıdığı kimi hakları kamuyla paylaşabilmelerine imkan verecek, özel olarak hazırlanmış telif lisansı sözleşmeleri önermektedir.

Free Software Foundation tarafından daha önce meydana getirilen GNU General Public License (GNU GPL) metinlerini temel alan bu sözleşmelerin özelliği, yaratıcı kişilere, telif hakkından tamamen feragat etmeksizin eserlerini ticari olmayan amaçlar için paylaşıma açmasına ve diğer sanatçılarca da kullanılabilmesine imkan tanımasıdır.

Creative Commons tarafından hazırlanıp, üye ülkelerdeki temsilci kuruluşlarca ilgili hukuka göre uyarlanan bu sözleşmeler, özellikle dijital platformda eserlerin izinsiz kopyalanması konusunda yaşanan hukuki kaosa değişik bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır. Sahibi tarafından Creative Commons lisans sözleşmesi altında kamuya sunulan eserler, ticaret dışı amaçlar için kullanımını destekeleyerek internetin 'shopping channel' yerine gerçek bir bilgiye erişim platformu haline gelebilmesi yönünde tamamen bağımsız ve gönüllü katkı anlamına gelmektedir.

21. yy.'a kadar telif haklarında alışılagelmiş “all rights reserved” yerine, “some rights reserved” sloganıyla yola çıkan Creative Commons halen gelişmiş batı ülkeleri yanı sıra Ürdün, Malta, Meksika ve İsrail’in de bulunduğu 40’a yakın ülkede faaliyettedir.

Bülent Özel ve Emre Bayamlıoğlu
İstanbul Bilgi Üniversitesi