Bilgisayarlar Yabancı Dil Öğrenebilecek Mi?

İnsan zekasının gizli saklı ve en karmaşık işlem sürecine sahip olduğu bilinen dil öğrenme konusunda gelişmeler var. /.ta yer alan habere göre Amerikalı ve İsrailli bilim adamlarının çalışması şöyle: Bilgisayar İngilizce ve Çince olarak verilen iki metini okuyor ve altında yatan dil bilgisi kurallarını çıkartıyor. Bu kurallar daha sonra anlamlı cümleler kurmak için kullanılabiliyor. Aynı yöntem müziğe ve protein dizilerine özgü yapılarının çıkartılmasında da kullanılabiliyor.

50 dilde yayın yapan bir Fazlamesai.net olsaydı ne iyi olurdu... (Birkaç sene sonra bu yazıyı Almanca okurmuşuz :)

Görüşler

FZ
yaklaşık 20 yıl önce

Bu tür haberlere karşı çok dikkatli ve şüpheci olmakta fayda var.

Genellikle Slashdot ve ScienceBlog gibi siteler çalışmanın detayını ve makalenin tamamını görmeden bu tür şeyleri yayınlıyorlar ve sonra yorumlarda alçaktan uçuşa geçiyorlar (popüler bilim haberciliği zor zanaat!).

Kast edilen makale şu: Unsupervised learning of natural languages. Makalenin tam metnine ise ilgili siteden erişemedim, PCI Full Text ve EBSCO veritabanları da bir sonuç döndürmedi (bu konuda yardımcı olabilecek birileri çıkarsa sevinirim).

Eldeki verilere bakıp söz konusu çalışmada kullanılan sistemin neyi "öğrendiğini" söylemek güç. Yorumlarda sanki "çeviri yapıyormuş" gibi yazılmış ama makale özetinde böyle bir şeyden bahsetmiyor. Gramer kurallarını öğreniyor derken kast edilen bu kuralların ne olduğunu belirtiyor mu açık olarak yoksa sadece yeni gramatik cümle üretiminde kullabiliyor şeklinde mi? Semantik yani anlambilimsel açıdan bir şey yapıyor mu? Dilin kurallarını bilmek demek o dilin kurallarına uygun şekilde sorulan soruları cevaplayabilmek de demektir. Böyle bir şey yapabiliyor mu? İki dilin kuralları arasında ilişki kurabiliyor mu (bahsedilen çeviri mevzusu). Maalesef makalenin tamamına şu anda erişemediğim için daha detaylı ve keskin yorum yapamıyorum (ve önemsiz olduğunu da iddia etmiyorum elbette, sadece tam olarak yapılmış olan şeyin ne olduğunu anlama ve yapılmamış şeyler üzerine yapılmışlar gibi hayal kurmayı engelleme çabası, hepsi bu).

sefalet
yaklaşık 20 yıl önce

http://scholar.google.com/url?sa=U&q=http://arxiv.org/pdf/cs/0302015

http://scholar.google.com/url?sa=U&q=http://neuron.tau.ac.il/~horn/publications/newcastle.pdf

Özellikle ikinci adres aynı yazarların çalışması ama belirttiğiniz makale değil sanırım.Konuya ilgisi olanların işine yarayabilir.

FZ
yaklaşık 20 yıl önce

Adresler için teşekkür ederim. Her iki makale de konuyla ilgili görünüyor, özellikle ikincisini yazan ekip gündemdeki makaleninki ile aynı. Ne var ki, bu ikinci makale geçen senenin makalesi ve pek bir detay yok. Bir önceki yorumda yazdığım görüşlerimi hala koruyorum (daha çok bilgi edinirsem bazı değişiklikler olabilir elbet).

vst
yaklaşık 20 yıl önce

Ben ilk makaleye baktım. Semantik bilgiden bahsetmişler. Amaç olarak söz dizimini ve semantik bilgiyi beraber yorumlamak bahsediyor. Ancak makalenin geri kalanında, örneklerde mesela, bu mevzudan bir daha bahsetmemiş. Sanırım haklısınız...

sefalet
yaklaşık 20 yıl önce

Şu internette beni kızdıran bir şey varsa o da bilginin gösterilip verilmemesi.Dağa çıkma nedeni olur haberleri yok.

http://www.eurekalert.org/pub_releases/2005-08/cuns-naf083105.php

Hafiften biraz bilgi veriyor.Algoritma, söylendiği gibi verilen metin içindeki söz dizimlerini ve diğer bulduğu dil bilgisi kalıplarını saptayıp yeni cümleler kurabiliyor.Fakat anlam yönünden ele alınmamış daha çok verdiğim adresteki makalede değinildiği gibi çocukların ana dillerini öğrenirken geçirdikleri ilk evreler model alınmış.

Patent alacak kadar özgün bir yöntem olduğu belirtilmiş.Ayrıca bilgisayarların dil öğrenmesi için önemli bir gelişme olduğu söyleniyor.Yani algoritma yöntemi bakımından yeni bir yaklaşım ama daha ortada dil öğrenen bir bilgisayar yok rahat olabiliriz.(öğrenirlerse birde forumlarda robotlar ile tartışmak var, hatta belki silah haline gelir USA yüzbin iyi konuşan google bilgi gücünde robotu Türk forumlarına sokar her tür hizipliği çıkarabilir, tabi bu arada hepsi birbirini tanımamış gibi davranıcak ama tartışmalarda birbirilerini tutacaklar, insan muhakemesi sosyal çevresinin fikirlerinden etkilenir unutmayalım, biri şunu roman yapsa ne güzel olur "Geveze Savaşları" ya da "Hayalet Casuslar" belki de daha şaşalı bir şey koymak gerekir "I.Dünya Ağız Dalaşı" artık daha ne yapayım romancılar oturup yazayım mı )

Benim ya da başkasının özgün makaleyi bulup burada paylaşması dileğiyle.

FZ
yaklaşık 20 yıl önce

Maalesef verdiğiniz adreste de ScienceBlog'da yazdığından çok daha fazlası mevcut değil. Evet, haklısınız, üniversitelerin basın duyurularından yola çıkıp "olleyy, bakın neler yapmışlar, hadi şimdi geyik yapın bunun üstüne" demek yaygın bir tarz, yapan açısından işe de yarıyor, haber hit alıyor, millet geyiğin dibine vuruyor, yazılanların %90'ı posa ama olsun sonuçta "rating" var mı var (FM ile kıyaslamak gerekirse, Slashdot'a yazanlar arasında en azından birkaç dilbilimci var, ilaç için). Geyik kolay, anlamak zor.

Burada asıl vurgulanması gereken nokta, algoritmanın sonuçlarının yeni olmadığı, yeni olan, özette de belirtildiği gibi süreç yani yaptığı şeyi yapma yöntemi. Yoksa ne örüntü keşfetmek, ne gramere uygun cümleler kurmak yapılmayan bir iş değil, daha birkaç ay önce bir konferansa gönderilen makalenin tamamen bilgisayar otomatik ürettirildiği haberini geçmiştik burada ama işte o program önceden tasarlanmış kurallara göre çalışıyordu, bu son makalede ele alınan yapı ise (yapı her ne ise, o belli değil) unsupervised yani sen git şunu yap, bunu yap denmiyor (öğrenirken), özel olarak bir şey araması söylenmiyor, önüne konan bir veri yığını içinde "örüntü" ara deniyor (tabii burada bile bir tür önbilgi vardır diye iddia edebiliriz ama bu ayrı bir konu).

Özeti okurken söz konusu çalışmanın dayandığı birtakım örtülü varsayımları da gözden kaçırmamalıyız, misal "dil öğrenme tamamen bir istatistiksel veri işleme problemidir" gibi. Öyle midir? Bebekler gerçekten böyle mi öğreniyor? Bebekler birçok hata yapıyor, aşırı genelleme yapıyor, sonra bazı şeyleri yeniden keşfediyorlar vs. eğer algoritma insanın dil edinimini modellediğini iddia ediyorsa benzer hataları yaptığını gözlemlememiz gerekir. Ayrıca defalarca belirttiğim gibi, şu örüntü şu bağlamda geçiyor, vs. iyi güzel tamam ama o bağlamla ve örüntüyü oluşturan parçalarla ilgili yığınla "anlam" yüklüyoruz. Bu, çok önemli! Bir başka örnek olarak "deyimler", "atasözleri" vs. verilebilir. Ya da algoritmanın cümleler arası ilişkileri keşfedip keşfetmediğine bakılabilir. Ya da basit bir problem gibi görünen ama bazen anadilini konuşan insanları bile afallattan "zamir çözümleme" problemi ile ilgili bir şeyler yapıp yapmadığına bakılabilir.

FZ
yaklaşık 20 yıl önce

Hakkında konuşup da kendisini bir türlü göremediğimiz makale Yahoo'daki cogslist'e yollanmış, ben de alıp Files kısmına koydum, şu adresten erişilebilir:

http://groups.yahoo.com/group/cogslist/files/

pnas.pdf

Henüz okuma fırsatım olmadı, en kısa sürede tartışmaya devam etmek ümidiyle...

sefalet
yaklaşık 20 yıl önce

Güzel bir haber özellikle o kadar arama taramadan sonra iyi geldi.Fakat üye olmayanlar nasıl indirebilir?

FZ
yaklaşık 20 yıl önce

Ah! Çok özür dilerim, e-postalar kamuya açık olunca, "Files" kısmı da açık sandım, yanılmışım.

Bu durumda birkaç seçenek:

1- Bilişsel bilimle ilgileniyorsanız Türk araştırmacıların ve heveslilerin bulunduğu, 2002'de kurulmuş olan cogslist'e üye olur ve böylece "Files" kısmına erişebilirsiniz:

http://groups.yahoo.com/group/cogslist/

2- Bir sebepten ötürü üye olmak istemiyorsanız bana bir e-posta yazarsınız, ben size dosyayı yollamaya çalışırım, adres olarak:

emres at bilgi nokta edu nokta tr

FZ
yaklaşık 20 yıl önce

e-posta ile yolladım size, elinize geçmez ise lütfen haber verin.

Görüş belirtmek için giriş yapın...

İlgili Yazılar

Giyilebilir LCD

Soulblighter
18 Ekim 2004, 1 dakika okuma süresi

Mitsubishi Electric, giyilebilir LCD'yi önümüzdeki yıl piyasaya sürmeyi düşünüyor. SCOPO isimli cihaz aynı anda bir çok işi yapmak zorunda kalan insanlar için tasarlanmış. Ürün takıldığında, LCD göz hizasının altında kalarak normal görüşü engellemeyecek şekilde duruyor. SCOPO, hücresel telefonlar, laptop, PDA gibi ccihazlara entegre edilebiliyor.

Ürünün fiyatı ise $400 civarında olacak.
Kaynak: PhysOrg

Yeryüzünün en 'kara' siyahı üretildi

ersin2k
18 Ocak 2008, 1 dakika okuma süresi

Amerikalı biliminsanları Salı günü dünyanın en kara maddesini geliştirdiklerini açıkladılar. Işığın % 99.9 unu emen bu materyal Amerikan Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü testlerinde kullanılan örnekten neredeyse 30 kat daha kara.

Bilişsel Bilimler Kılavuzu

FZ
26 Ocak 2005, 22 dakika okuma süresi

1. Bölüm
Bilişsel Bilimler ya da Yanıtlı Yanıtsız Sorular Demeti

İnsanlar simgesel mantığa göre mi düşünürler? Çocukların zihni nasıl gelişiyor? Benlik nedir? Zeka nedir?/ Hangi davranışlar zeki sayılabilir? Hangileri sayılamaz? Hayvanlar akıllı mıdır? Bilgisayarlar düşünebilir mi? Para biriminin insanın tutumbilimsel (ekonomik) algısına ne tür bir etkisi vardır? Türkçe'de miş'li geçmiş zamanın olması, diğer bir deyişle, geçmişteki olaylar için tanık x "başkasından duymuş" ayrımı yapılması, Türkçe-konuşurların bilgilenme biçimlerini etkilemekte midir? Usta satranç oyuncularıyla yeni başlayanları ayıran özellikler nelerdir? İnsanlar ne gibi durumlarda zamanın hızlı ya da yavaş aktığını düşünme eğilimindedirler? Düşünce mi dili belirler, dil mi düşünceyi belirler? Düşüncenin bir dili var mıdır? Dünyanın bütün dillerini açıklayan bir kural demeti oluşturulabilir mi? Yaratıcılık nedir? Ne değildir? Sanatçıların yaratım süreçleri ne tür öğelerden oluşmaktadır? Bilimciler buluşlarını nasıl yaparlar? Zekayı geliştirmek olanaklı mıdır? İnsan yavrusu, nasıl oluyor da okuma-yazma öğrenebiliyor? İşitme engellilerin kullandıkları dil, ne tür özelliklere sahiptir? "Bir dilde ne kadar çok sözcük varsa, o dil o kadar gelişmiştir" görüşü doğru mudur? İnsanı doğa mı belirler çevre mi belirler yoksa kendisi mi? Hastalıkların büyüden kaynaklandığını düşünen bir toplum, bunların küçük canlılardan kaynaklandığını düşünen bir toplumdan daha mı ussaldır (rasyonel)? Yıldızlara bakarak yönünü bulan Pasifik Adası yerlileri, zeki midir? Gemiyi yöneten mi zekidir, kürekleri çeken mi, yön bulan mı? Beynin hangi bölgeleri, hangi uzuvlardan sorumludur? Zihin, beyinden bağımsız olarak incelenebilir mi? Karıncalar zeki davranışlar mı sergilemektedirler? Arılar, zeki midir?

Bilim Teknik´den haberler -3- El Kitapları Çöpe

parsifal
21 Temmuz 2002, 1 dakika okuma süresi

Güçlendirilmiş gerçeklik (Augmented reality) kavramıyla tanıtılan yeni veri gözlükleri sayesinde mühendisler ve teknisyenler, kullanım klavuzlarına ve el kitaplarına gerek kalmadan bilgileri gözlükten okuyabilecek. Giyilebilir bilgisayar teknolojisinin de bir parçası olduğu "augmented reality" hakkında detaylı bilgi için buraya, haberin orjinali için buraya, google tercümesi için buraya tıklayabilirsiniz.

Ege Üniversitesinden Sinirbilim Dersleri

anonim
9 Temmuz 2005, 1 dakika okuma süresi

Daha önce bu sitede yabancı üniversitelerin canlı ders materyallerine ilişkin pek çok haber yapıldı. Ben bu haberleri her zaman "neden bizde yok" diyerek izledim. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinin buradan ulaşabileceğiniz sayfasında editörlüklerini Kandel, Schwartz ve Jessel'in yaptığı "PRINCIPLES OF NEURAL SCIENCE" kitabının konuları Tıp Fakültesi Fizyoloji Anabilim Dalı ve E.Ü. Beyin Araştırmaları ve Uygulama Merkezi'nin ortak aktivitesi olarak 'Sinirbilim Dersleri' olarak aktarılıyor. Bu sitede geçen bütün YSA, YZ ve bilişsel bilimler tartışmalarına faydalı bir kaynak olması dileği ile...