Kitap Eleştirisi: Adım Adım LaTeX

0
FZ
Biz bilgisayarcılar için genellikle pek kaynak sıkıntısı yoktur, hemen hemen her türlü konuda diğer bilgisayarcılardan, USENET'ten, Google'dan, vs. kolayca bilgi edinebilir ve bunları pratik olarak uygulayabiliriz. Bununla birlikte bir konuya yeni başlayan birine derli toplu, sistematik olarak konuyu anlatan bir kitabın değeri ve pedagojik önemi tartışılmaz.

Adım Adım LATEX isimli kitap da yukarıdaki sebeplerden ötürü LaTeX konusunda önemli bir boşluğu dolduran belki de ilk ve tek Türkçe kaynak. Prof. Dr. Abdugafur Rahimov ve Orhan Kesemen tarafından yazılmış ve 2004 yılında kitabevlerinde satışa sunulmuş Adım Adım LaTeX kitabı, LaTeX isimli kaliteli belge oluşturma sistemine dair gerekli hemen hemen tüm bilgileri içeriyor. Kitabın ve LaTeX'in sadece matematikçilere ya da bilgisayarcılara hitap ettiğini düşünenler varsa, bu önyargılarını şimdiden silmelerinde fayda var. Psikolojiden, felsefeye, işletmeden hukuğa kadar, herhangi bir konuda ödev yazan, makale hazırlaması gereken ya da profesyonel görünümlü bitirme ödevi, yüksek lisans tezi, doktora tezi, kitap vs. yazmak isteyenlere bu kitabı rahatlıkla önerebilirim başucu kaynağı olarak.
Kitap temelde iki bölümden oluşuyor. Birinci bölümde LaTeX sisteminin ve ona temel teşkil eden TeX'in tarihçesinden kısaca bahsediliyor ve LaTeX ile bir belge oluşturmanın aşamaları şematik olarak anlatılıyor. Burada yazarlar belki de haklı olarak belli bir metin editörünü ya da işletim sistemini, vs. vurgulamıyorlar ancak yine de konuya yeni başlayanlar için en az iki farklı işletim sisteminde çok küçük bir iki örnek verilse güzel olurdu diye düşünüyorum. Söz gelimi MS Windows için MiKTeX, GNU/Linux için Lyx, AUCTeX, vim-latex ve tabii UNIX ve Linux ortamları için kapsamlı tetex'ten bahsedilse konu daha somut bir çerçeveye otururdu.

Bu girişin ardından kitabın 1. ve 2. bölümünde LaTeX ile temel işlemleri nasıl yapacağınız, çeşitli belgeleri nasıl oluşturacağınız, bunların içine listeleri, tabloları, vs. nasıl yerleştireceğiniz, sayfa boyu, paragraflar, paket kullanımı, Türkçe kullanımı gibi konuları nasıl halledeceğiniz gayet güzel örneklerle açıklanıyor. Bunlara ek olarak ilk defa ilgilenenler LaTeX'de içindekiler, dizin, kaynakça gibi bölümlerin ne kadar kolay ve belli bir mantığa uygun şekilde hazırlanabileceğini görüp şaşırabilirler ;-)

Bu iki bölüm pek çok kişi için yeterli sayılabilir, eğer bilgisayarı son kullanıcı profilinde kullanan ve çok fazla kurcalamak isteyen bir arkadaşınız var ise tek yapmanız gereken (sistemine gerekli LaTeX ortamını kurduktan sonra) bu kitabın ilk iki bölümünü okumasını söylemek.

Kitabın 3. ve son bölümü ise epey kapsamlı şekilde matematiksel formüllerin nasıl yazılacağını ve ne şekilde biçimlendirilebileceklerini anlatıyor. Bu bölümü sosyal bilimcilerden ziyade işi matematik, fizik, mühendislik, istatistik, ekonomi, vs. gibi olan ve bu konuda makale üretenlerin okumasında fayda var. Bu bölümü okuyup anlayan biri artık her türlü matematiksel ifadeyi gayet kaliteli bir çıktı şeklinde üretebilecek bilgi seviyesine sahip olabilir.

Tabii ki LaTeX'in yapabilecekleri düz yazı yazmak, matematiksel formülleri güzelce dizmekle sınırlı değil, müzik notalarını dizmekten tutun kimya formüllerine, GO oyunu diyagramlarından tutun satranç şemalarına kadar aklınıza gelen hemen her ttürlü özel biçim gerektiren belgeyi açık kodlu LaTeX paketlerini kullanarak oluşturmanız mümkün (dilbilim alanında da bunu kullanmanız mümkün, özellikle cümle ayrışım ağaçlarını (parse tree) çizmek için bir paket var ancak biraz karışık bulduğum için bunun için bir Common Lisp dönüştürücüsü yazmayı düşünmüştüm).

Yazarlara göre kitabın önemli eksikliği LaTeX'in içine nasıl resim yerleştirilebileceğinin ve renk kullanımının anlatılmamış olması. Özellikle birincisi konusunda yazarlara katılıyorum, pek çok kişinin ilk aklına geren soru "iyi güzel ama ben elimdeki resimleri, şemaları nasıl yazının içine yerleştireceğim?" olacaktır. Yazarlar, bu kitabın II. cildinde bu konulara da değineceklerini belirtiyorlar. Her ne kadar söz konusu işleri halletmek zor olmasa da (resim yerleştirmek ne ki, bu siteye LaTeX ile üretilmiş rengârenk sunumlar bile yollanmadı mı vakti zamanında ;-) yine de bunları tutarlı bir bütün içinde bir kitapta sunulmasında fayda var.

Eğer kendinizi, eşinizi, dostunuzu yetersiz yazı yazma sistemlerinden kurtarmak (onlar kendilerini bilir :) ve onlara var olan imkanlardan bahsetmek, kaliteli çıktı üretmenin kapılarını açmak istiyorsanız böyle bir öğretici/başvuru kaynağından yola çıkmanızda fayda var.

Not:Kitapla ilgili satın alırken yaşayacağınız tek bir sıkıntı olabilir, genellikle kitapçılar bu kitabı bilgisayar kitapları kategorisinde değil de matematik kategorisinde sınıflandırıyorlar ve tabii bir de LaTeX sözcüğünün okunması ile ilgili bir problem var. İşin doğrusu şu ki sözcük "leytek" gibi telaffuz ediliyor (TeX, eski Yunan dilindeki tech [technology, vs.] kökünden geliyor) ancak sizin kitapçılara sorarken "adım adım lateks" demenizde fayda var, öteki türlü çok kafa karışıklığı olabiliyor.

Görüşler

0
malkocoglu_2
Boyle bir kaynagin Turkce verilmis olmasi cok guzel. Grafik ekleme hakkindaki elestiriye de katiliyorum, LateX'in grafik paketinden muhakkak bahsedilmesi gerekir. Sonucta birkac komuttan bahsediyoruz, grafigin buyutulmesi/kucutulmesi icin santimetre olceginde verilen bir parametre var, ortalama icin center komutu, bu kadar, ve basta includepackage gibi bir komut.

Ayrica LateX yaklasiminin felsefesi hakkinda, ve ozellikle metin bazli her turlu kodlama, yazma, cevirim isleri hakkinda da sunu soylemek isterim. Yazi yazarken, aslinda aklimizda bir SABLON/KALIP yaratiriz, ve ciktinin o kaliplar icinde cikmasini isteriz. Bu goruntunun ana parametreleri de bellidir: Her dokumanda buyuk bir miktarda tekrar vardir, bir dokumani yazmaya basladigimizda "her noktasi farkli olacak" bir "sanat eseri" yaratmaya ugrasmiyoruz. WYSIWYG araclar iste burada kafa ustu cakiliyorlar. Bilgi islemde surekli _prezentasyonu_ _icerikten_ ayirmaya ugrasiriz. Ayni icerigi degisik sekilerde sunabilme esnekligini elde tutmak isteriz. LateX bu felsefenin ruhunu daha bastan beri cok iyi yakalamis bir aractir.

Bilgisayar bilimde bir problem bir dil olarak ta betimlenir. Dil, bir metindir, yazilabilir, kaydedilebilir ve gonderilebilir. WYSIWYG 'i hala bir dil olarak goremiyorum. Olsa bile, daha kisa dil daha optimal olduguna gore, .doc dosyalari ile .tex dosyasi arasindaki buyukluk karsilastirmasi daha kisa dilin LateX dili oldugunu gosterecektir.
0
FZ
Bakalım bu eleştirilerden faydalanıp merak edip kitabı alan, faydalanan olacak mı, ancak o zaman bu yazının bir işe yaradığını düşüneceğim.

Bildiğim kadarı ile değerli FM üyelerinden tongucyumruk bu kitaptaki bilgilerden faydalanarak üretmişti son yazdığı kılavuzu, aynı kaynaktan hem HTML, hem PDF, hem DVI çıktı filan.

Meraklısı için:

http://www.fazlamesai.net/modules.php?name=News&file=article&sid=2496

(Not: Belgede referans numaraları çıkmamış en sonda, ona takılmayın sanırım benim saçma bir müdahalem sonucunda küçük bir hata olmuştu :)
0
FZ
Konuyla ilgili bir başka Türkçe kaynak: İnce bir LaTeX2ε Elkitabı
Görüş belirtmek için giriş yapın...

İlgili Yazılar

Qooxdoo JavaScript / AJAX Framework İle Merhaba Dünya'dan Biraz Öteye

muhuk

Aşağıdaki eğitsel burada yayınlanan (İngilizce) aslından çeviridir. Gerek benim yeteneksizliğim gerekse Türkçe'nin bilişim terimleri konusunda zayıf olması sebebiyle kötü bir çeviri olmuştur. Çeviri için özür diliyor ve mümkünse aslını okumanızı rica ediyorum.

Qooxdoo özellikle masaüstü benzeri GKA'lar yaratmakta kuvvetli bir AJAX çatısı. Tkinter veya GTK gibi, ama daha çok swing'e benziyor. İyi hazırlanmış belgeler ve temiz bir API ile geliyor. Yapılandırma ve ilklendirme için küçük bir Python programı var. Çok geniş bir kütüphaneye sahip olduğu için geliştirme sürecinde kısmen derlenmiş kaynak üzerinde çalışıp, bitirdiğinizde yine bu programı kullanıp tek (aslında iki, bir de yükleyici oluşturuyor), az yer kaplayan bir dosya oluşturabilirsiniz.

coLinux : Windows Altında Debian Mı ?

darkhunter

Bir gün Windows altında da (birbirimizi kandırmayalım ara sıra hepimiz açıyoruz :)) GNULinux kullanmak istedim. Yaptığım şeyleri şöyle bir derledim, ortaya bu yazı çıktı. Umarım birilerinin işine yarar. Belki arada bir fazlamesai.net'i gezen ama bir türlü Linux ile tanışamayanlara bir vesile olur. Windows'a bile girdik, daha ne yapalım! Kurun şu GNU/Linux'ü :)

Zemberek Nasıl Çalışır? 1. Bölüm: Sözlük ve Kök Ağacı

FZ

Zemberek bir kelimenin Türkçe olup olmadığına nasıl karar veriyor? Bu basit sorunun cevabı "verilen bir kelimeyi Türkçe kök ve eklerine ayırabilirseniz Türkçedir, ayıramıyorsanız değildir". Kısacası bir kelimenin Türkçe olup olmamasını anlamak için morfolojik analiz yapabilmelisiniz. Türkçe yazım denetimi yapabilmek için önceleri en sık kullanılan kelimelerin bir dosyaya konulup gelen kelimelerin o dosyadan kontrol edilmesi gibi ilk bakışta mantıklı görünen ama biraz inceleyince pratik olmadığı anlaşılan yöntemler de düşünülmüştü. Bu tür yöntemlerin yetersiz olan %98-99 doğrulukla çalışması için bile milyonlarca kelimeyi içermesi gerekir.

Makalenin devamı: http://zembereknlp.blogspot.com/2007/02/zemberek-nasl-alr-1szlk-ve-kk-aac.html

Emacs ile Oracle Sql*Plus ve sql-mode

zekzekus

İş yerinde yoğun olarak Oracle veritabanı ile çalışıyorum. Sorun tespit etmek için sorgular yazıyorum, PL/SQL ifadeleri çalıştırıyorum. Bu işlemleri en rahat yaptığım araç Oracle tarafından sağlanan Sql*Plus. Rahat dediğime bakmayın sade ve son derece hafif olan bu istemcinin insanı deli eden “özellikleri” var. En basitinden yazdığınız uzun bir SQL cümlesinin başında küçük bir hata yaptıysanız, imleci geri götüremiyorsunuz (henüz enter tuşuna basmamış olsanız da). Daha önce yazdığınız komutları listeleyen ve çabuk bir şekilde kullanmanıza olanak veren bir tarihçe (history) özelliği de yok. Emacs editörü (editör demek bir nevi haksızlık oluyor artık) her zaman olduğu gibi bu konuda da devreye giriyor.

Emacs ve sql-mode ile ilgili bilgi veren yazının devamı burada...

Açık Akademi'den qmail kitabı!

anonim

FreeBSD İşletim Sistemi kitabı ile yayın hayatına başlayan Açık Akademi Yayınevi, ikinci kitabı "qmail, E-Posta Sunucusu" nu çıkardı. qmail e-posta sunucusu hakkında başlangıçtan ileri düzeye hemen her konunun yer aldığı kitap, EnderUNIX Yazılım Geliştirme Grubu üyeleri İsmail Yenigül, Barış Şimşek ve Huzeyfe Önal tarafından kaleme alınmıştır. qmail hakkında tek türkçe kaynak olan kitap 25 YTL'den satışa sunulmuştur.

http://www.acikakademi.com