Kitap Eleştirisi: Adım Adım LaTeX

0
FZ
Biz bilgisayarcılar için genellikle pek kaynak sıkıntısı yoktur, hemen hemen her türlü konuda diğer bilgisayarcılardan, USENET'ten, Google'dan, vs. kolayca bilgi edinebilir ve bunları pratik olarak uygulayabiliriz. Bununla birlikte bir konuya yeni başlayan birine derli toplu, sistematik olarak konuyu anlatan bir kitabın değeri ve pedagojik önemi tartışılmaz.

Adım Adım LATEX isimli kitap da yukarıdaki sebeplerden ötürü LaTeX konusunda önemli bir boşluğu dolduran belki de ilk ve tek Türkçe kaynak. Prof. Dr. Abdugafur Rahimov ve Orhan Kesemen tarafından yazılmış ve 2004 yılında kitabevlerinde satışa sunulmuş Adım Adım LaTeX kitabı, LaTeX isimli kaliteli belge oluşturma sistemine dair gerekli hemen hemen tüm bilgileri içeriyor. Kitabın ve LaTeX'in sadece matematikçilere ya da bilgisayarcılara hitap ettiğini düşünenler varsa, bu önyargılarını şimdiden silmelerinde fayda var. Psikolojiden, felsefeye, işletmeden hukuğa kadar, herhangi bir konuda ödev yazan, makale hazırlaması gereken ya da profesyonel görünümlü bitirme ödevi, yüksek lisans tezi, doktora tezi, kitap vs. yazmak isteyenlere bu kitabı rahatlıkla önerebilirim başucu kaynağı olarak.
Kitap temelde iki bölümden oluşuyor. Birinci bölümde LaTeX sisteminin ve ona temel teşkil eden TeX'in tarihçesinden kısaca bahsediliyor ve LaTeX ile bir belge oluşturmanın aşamaları şematik olarak anlatılıyor. Burada yazarlar belki de haklı olarak belli bir metin editörünü ya da işletim sistemini, vs. vurgulamıyorlar ancak yine de konuya yeni başlayanlar için en az iki farklı işletim sisteminde çok küçük bir iki örnek verilse güzel olurdu diye düşünüyorum. Söz gelimi MS Windows için MiKTeX, GNU/Linux için Lyx, AUCTeX, vim-latex ve tabii UNIX ve Linux ortamları için kapsamlı tetex'ten bahsedilse konu daha somut bir çerçeveye otururdu.

Bu girişin ardından kitabın 1. ve 2. bölümünde LaTeX ile temel işlemleri nasıl yapacağınız, çeşitli belgeleri nasıl oluşturacağınız, bunların içine listeleri, tabloları, vs. nasıl yerleştireceğiniz, sayfa boyu, paragraflar, paket kullanımı, Türkçe kullanımı gibi konuları nasıl halledeceğiniz gayet güzel örneklerle açıklanıyor. Bunlara ek olarak ilk defa ilgilenenler LaTeX'de içindekiler, dizin, kaynakça gibi bölümlerin ne kadar kolay ve belli bir mantığa uygun şekilde hazırlanabileceğini görüp şaşırabilirler ;-)

Bu iki bölüm pek çok kişi için yeterli sayılabilir, eğer bilgisayarı son kullanıcı profilinde kullanan ve çok fazla kurcalamak isteyen bir arkadaşınız var ise tek yapmanız gereken (sistemine gerekli LaTeX ortamını kurduktan sonra) bu kitabın ilk iki bölümünü okumasını söylemek.

Kitabın 3. ve son bölümü ise epey kapsamlı şekilde matematiksel formüllerin nasıl yazılacağını ve ne şekilde biçimlendirilebileceklerini anlatıyor. Bu bölümü sosyal bilimcilerden ziyade işi matematik, fizik, mühendislik, istatistik, ekonomi, vs. gibi olan ve bu konuda makale üretenlerin okumasında fayda var. Bu bölümü okuyup anlayan biri artık her türlü matematiksel ifadeyi gayet kaliteli bir çıktı şeklinde üretebilecek bilgi seviyesine sahip olabilir.

Tabii ki LaTeX'in yapabilecekleri düz yazı yazmak, matematiksel formülleri güzelce dizmekle sınırlı değil, müzik notalarını dizmekten tutun kimya formüllerine, GO oyunu diyagramlarından tutun satranç şemalarına kadar aklınıza gelen hemen her ttürlü özel biçim gerektiren belgeyi açık kodlu LaTeX paketlerini kullanarak oluşturmanız mümkün (dilbilim alanında da bunu kullanmanız mümkün, özellikle cümle ayrışım ağaçlarını (parse tree) çizmek için bir paket var ancak biraz karışık bulduğum için bunun için bir Common Lisp dönüştürücüsü yazmayı düşünmüştüm).

Yazarlara göre kitabın önemli eksikliği LaTeX'in içine nasıl resim yerleştirilebileceğinin ve renk kullanımının anlatılmamış olması. Özellikle birincisi konusunda yazarlara katılıyorum, pek çok kişinin ilk aklına geren soru "iyi güzel ama ben elimdeki resimleri, şemaları nasıl yazının içine yerleştireceğim?" olacaktır. Yazarlar, bu kitabın II. cildinde bu konulara da değineceklerini belirtiyorlar. Her ne kadar söz konusu işleri halletmek zor olmasa da (resim yerleştirmek ne ki, bu siteye LaTeX ile üretilmiş rengârenk sunumlar bile yollanmadı mı vakti zamanında ;-) yine de bunları tutarlı bir bütün içinde bir kitapta sunulmasında fayda var.

Eğer kendinizi, eşinizi, dostunuzu yetersiz yazı yazma sistemlerinden kurtarmak (onlar kendilerini bilir :) ve onlara var olan imkanlardan bahsetmek, kaliteli çıktı üretmenin kapılarını açmak istiyorsanız böyle bir öğretici/başvuru kaynağından yola çıkmanızda fayda var.

Not:Kitapla ilgili satın alırken yaşayacağınız tek bir sıkıntı olabilir, genellikle kitapçılar bu kitabı bilgisayar kitapları kategorisinde değil de matematik kategorisinde sınıflandırıyorlar ve tabii bir de LaTeX sözcüğünün okunması ile ilgili bir problem var. İşin doğrusu şu ki sözcük "leytek" gibi telaffuz ediliyor (TeX, eski Yunan dilindeki tech [technology, vs.] kökünden geliyor) ancak sizin kitapçılara sorarken "adım adım lateks" demenizde fayda var, öteki türlü çok kafa karışıklığı olabiliyor.

Görüşler

0
malkocoglu_2
Boyle bir kaynagin Turkce verilmis olmasi cok guzel. Grafik ekleme hakkindaki elestiriye de katiliyorum, LateX'in grafik paketinden muhakkak bahsedilmesi gerekir. Sonucta birkac komuttan bahsediyoruz, grafigin buyutulmesi/kucutulmesi icin santimetre olceginde verilen bir parametre var, ortalama icin center komutu, bu kadar, ve basta includepackage gibi bir komut.

Ayrica LateX yaklasiminin felsefesi hakkinda, ve ozellikle metin bazli her turlu kodlama, yazma, cevirim isleri hakkinda da sunu soylemek isterim. Yazi yazarken, aslinda aklimizda bir SABLON/KALIP yaratiriz, ve ciktinin o kaliplar icinde cikmasini isteriz. Bu goruntunun ana parametreleri de bellidir: Her dokumanda buyuk bir miktarda tekrar vardir, bir dokumani yazmaya basladigimizda "her noktasi farkli olacak" bir "sanat eseri" yaratmaya ugrasmiyoruz. WYSIWYG araclar iste burada kafa ustu cakiliyorlar. Bilgi islemde surekli _prezentasyonu_ _icerikten_ ayirmaya ugrasiriz. Ayni icerigi degisik sekilerde sunabilme esnekligini elde tutmak isteriz. LateX bu felsefenin ruhunu daha bastan beri cok iyi yakalamis bir aractir.

Bilgisayar bilimde bir problem bir dil olarak ta betimlenir. Dil, bir metindir, yazilabilir, kaydedilebilir ve gonderilebilir. WYSIWYG 'i hala bir dil olarak goremiyorum. Olsa bile, daha kisa dil daha optimal olduguna gore, .doc dosyalari ile .tex dosyasi arasindaki buyukluk karsilastirmasi daha kisa dilin LateX dili oldugunu gosterecektir.
0
FZ
Bakalım bu eleştirilerden faydalanıp merak edip kitabı alan, faydalanan olacak mı, ancak o zaman bu yazının bir işe yaradığını düşüneceğim.

Bildiğim kadarı ile değerli FM üyelerinden tongucyumruk bu kitaptaki bilgilerden faydalanarak üretmişti son yazdığı kılavuzu, aynı kaynaktan hem HTML, hem PDF, hem DVI çıktı filan.

Meraklısı için:

http://www.fazlamesai.net/modules.php?name=News&file=article&sid=2496

(Not: Belgede referans numaraları çıkmamış en sonda, ona takılmayın sanırım benim saçma bir müdahalem sonucunda küçük bir hata olmuştu :)
0
FZ
Konuyla ilgili bir başka Türkçe kaynak: İnce bir LaTeX2ε Elkitabı
Görüş belirtmek için giriş yapın...

İlgili Yazılar

İleti Kuyrukları İle Daha Etkin ve Performanslı Programlama

malkocoglu

Programlararası bilgi göndermeğe yardımcı olan ileti kuyrukları (message queue) bilgi işlemcilerin elindeki önemli silahlardan biridir. Özellikle bilgi alışverişi yapan sistemler farklı amaçlarla, zamanlarda, ve programcılar tarafından kurulmuş sistemler olunca, bağlantıyı kurmak için ileti kuyrukları daha uygun oluyor. IBM MQ Series üzerinden anlattığımız bu konunun yararlı olacağını umuyoruz.

MQ Series - İleti Kuyruğu

MQ Series Nasıl Kurulur

Linux Açılış Disketi NASIL

yalcink01

Hep hayalini kurduğum şey, kendi başıma imal ettiğim bir işletim sistemi idi. Baktım ki bu iş oldukça uzun bir zamana mal olacak, ben de hayalimi güncelledim ve kendi birleştirdiğim bir işletim sistemi yapmaya karar verdim. Hani legolar var ya onun gibi bir şey işte. Eh, Linux çekirdeği artı GNU araçları ve bilumum özgür yazılım etrafta cirit atıyor:) Al parçaları birleştirmeye başla dedim ama işte orada tıkandım kaldım. Parçaları bulmak kolay ama bir GNU/Linux İşletim Sistemi nasıl çalışır, temel parçalar nelerdir, kim kimi tetikliyor, kimin eli kimin cebinde konuları biraz karışık. Demokraside çare tükenmez deyip kendi yol planımı yaptım ve işe başladım: Öncelikle "bu sistem nasıl açılır, temel parçalar ve ana hatlar nelerdir?" sorununun yanıtını bulabilmek amacı ile The Linux Bootdisk HOWTO kılavuzunu hatim eyledik. Sırada Çekirdek Çitleme Kılavuzu (tldp tarafından şu an güncelleniyor) ve The Pocket Linux kılavuzu var.

Linux Açılış Disketi NASIL kılavuzu; bir açılış disketi yapımını anlatmakla birlikte -ki bu işin çok daha kolay bir yöntemi de mevcuttur:mkbootdisk- sistemin ilk ateşlemesini ve bu sistemin çalışması için gereken temel araçları açıklaması yönünden bence oldukça önemli bir başlangıç noktasını oluşturmakta. İyi bir başlangıç olmakla birlikte, sistem temellerini anlayabilmek için tek başına yeterli olmasını beklemeyin. Zaten kılavuzun ana hedefi de bu değil. Adı üstünde: açılış disketi nasıl yapılır, onu anlatıyor :)

Her halükarda okunması gereken ve Linux öğrenmeye çalışan benim gibiler için, uygulanması gereken bir kılavuz. Init'in ne olduğunu anlamadan önce, init'in herşeyin atası olduğunu anlamak gerekir, öyle değil mi?

http://www.geocities.com/yalcink01/bootdisk-howto/index.html adresinden belgeye ulaşabilirsiniz. Her zaman olduğu gibi: her türlü geribeslemeye kapımız açıktır

Dünya ile Rekabet Edecek Zehir Gibi Bir Bilgisayar Şirketi Kurmak

FZ

30 yıl maaşla çalışıp didinmek yerine zehir gibi bir bilgisayar şirketi kurup birkaç yıl geceli gündüzlü çalışıp çok zengin olmak... Herkese parmak ısırtacak çözümler sunmak... Rakipleri çatlatmak... İyi güzel ama nereden başlanır, nasıl başlanır? Ne gibi tehlikeler, tuzaklar vardır? Herkes o tür bir bilgisayar şirketi kurabilir mi? Bu işlere kaç yaşında başlanır? Şirketinize nasıl "hacker" seçersiniz? Peki ya parayı nereden bulacaksınız? Kısa sürede gelir elde etmeye nasıl başlarsınız? 100.000$ yeter mi? Ne kadar süreliğine? Geliştirdiği Viaweb'i birkaç yıl sonra Yahoo'ya 40.000.000$'a satan usta bir "hacker"ın deneyimlerini merak ediyor musunuz? O halde buyrun:

Bu belge Paul Graham'ın 2005 yılının Mart ayında yayınladığı "How To Start A Startup" başlıklı makalesinin çevirisidir. Çeviri Gülsün Arıkan tarafından gerçekleştirilmiş, son düzeltmeler Emre Sevinç ve Bülent Murtezaoğlu tarafından yapılmıştır. Paul Graham'a yazısının Türkçe çevirisini yayınlamamıza izin verdiği için teşekkür ederiz. Belgenin özgün adresi burasıdır.

Hızlı ve Kirli Bir mod_chroot Kılavuzu

anonim

Apache ile çalışıyorsanız güvenlik işlemlerinin en başında yer alan şartlardan biri Apache'yi kafes içinde çalıştırmaktır.

Ancak klasik kafesleme yaklaşımları bazen insanın sabrını zorlayacak derecede karmaşık ve problemli olabiliyor ( Kişisel görüş kimseyi bağlamaz :) ) .

Ben kendi çözümümü mod_chroot ile hızlı ve kolay biçimde tamamlarken ortaya bu belge çıktı. Her ne kadar sürç-i lisan ettikse affola...

Computer Programming Using GNU Smalltalk

FZ

Smalltalk, ilk nesne yönelimli dillerden biri olarak pek çok başka platforma da esin kaynağı olmuştur. Bu önemli programlama dili için Canol Gökel tarafından yayınlanan "Computer Programming Using GNU Smalltalk" başlıklı bedelsiz kitabı buradan indirip okuyabilirsiniz.